Thưa luật sư, gần đây có hiện tượng nhiều người lạm dụng việc dùng hình ảnh của người khác để ném đá, xỉ nhục, xúc phạm danh dự của họ khi chưa có thông tin xác thực. Luật sư có ý kiến gì về việc này?

Luật sư Phạm Công Út:Để đáp ứng các thị hiếu bình dân của số lượng độc giả thường tò mò chuyện đời tư của những nhân vật nào đó trong giới nghệ sĩ hoặc người của công chúng, hoặc một sự kiện nào đó mà họ cho rằng phản cảm.

Thay vì chỉ cần phê phán là đủ, họ còn đưa cả hình ảnh cá nhân của người mà họ chỉ trích để minh họa cho thêm phần gay gắt với lời phê phán của họ.

Điều đó pháp luật không cho phép, vì công dân có độc quyền giữ bí mật đời tư và hình ảnh, nhân thân của họ, nhà báo hoặc bất kỳ cá nhân, tổ chức nào cũng phải tôn trọng điều ấy nếu không muốn sa vào các rắc rối về pháp lý khi bị chính người bị phê phán ấy bị đăng ảnh lên phương tiện truyền thông mà không được phép của họ.

Thế là từ việc ngồi xổm lên đạo đức, pháp luật để dạy người khác về đạo đức thì chính người đưa tin, hình ảnh cá nhân của người khác một cách tự ý để xỉ vả họ phải trở thành người bị kiện và buộc phải trả giá trước lưỡi gươm công lý. Mặt khác, sự xỉ vả, dạy đời kiểu ấy có thể vướng vòng lao lý khi chưa rõ chuyện, thành vu khống người khác.

Gần đây, cũng có một vài phóng viên lượm lặt các thông tin, hình ảnh từ các trang Facebook rồi viết bài phê phán kèm hình ảnh từ trang Facebook nào đó để minh họa mà không xin phép người đưa ảnh, càng không xin phép người trong ảnh. Rủi ro pháp lý trong trường hợp này đối với nhà báo ấy là rất cao

Đăng ảnh và xỉ vả người khác trên Facebook coi chừng bị kiện

Việc làm này đã vi phạm quy định nào của pháp luật, thưa luật sư?

Điều 32 Bộ luật dân sự năm 2015, quy định rất rõ: “Cá nhân có quyền đối với hình ảnh của mình. Việc sử dụng hình ảnh của cá nhân phải được người đó đồng ý. Như vậy, nếu đăng bài viết để phê phán xỉ vả người khác và tự ý đăng kèm hình ảnh cá nhân của “nạn nhân” mà không được sự đồng ý của “nạn nhân” thì điều đó là vi phạm pháp luật. Nếu nạn nhân – người bị đăng ảnh cá nhân đó có quyền yêu cầu Tòa án ra quyết định buộc người vi phạm, cơ quan, tổ chức, cá nhân có liên quan phải thu hồi, tiêu hủy, chấm dứt việc sử dụng hình ảnh, bồi thường thiệt hại và áp dụng các biện pháp xử lý khác theo quy định của pháp luật.

Ngoài ra, tại điều 34 bộ luật này cũng quy định “Danh dự, nhân phẩm, uy tín của cá nhân là bất khả xâm phạm và được pháp luật bảo vệ. Cá nhân có quyền yêu cầu Tòa án bác bỏ thông tin làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín của mình”. Như vậy, nội dung của việc xúc phạm vô căn từ những bài báo như thế có thể sẽ bị “nạn nhân” khởi kiện, thậm chí đề nghị khởi tố hình sự tác giả của những bài báo như thế.

Đồng thời, nếu “nạn nhân” ấy khởi kiện việc xúc phạm này thì nhà báo đã làm ảnh hưởng xấu đến danh dự, nhân phẩm, uy tín thì ngoài quyền yêu cầu bác bỏ thông tin đó, nạn nhân còn có quyền yêu cầu người đưa ra thông tin xin lỗi, cải chính công khai và bồi thường thiệt hại.

Quy định pháp luật là vậy, nhưng luật sư lý giải thế nào về việc tình trạng vi phạm vẫn tăng cao?

Tôi cho rằng, có thể một phần do nhận thức về pháp luật của người làm báo và sự dung túng của ban biên tập của tờ báo ấy, tất cả cũng chỉ nhằm kích view, câu like một cách tầm thường để đáp ứng sự tò mò và kích thích đám đông.

Đó là những động cơ không trong sáng, cần phải chấm dứt để pháp luật về quyền con người được tôn trọng. Vì khi anh chà đạp quyền con người của người khác bằng báo chí thì cũng sẽ đến ngày quyền con người của anh bị chà đạp bằng luật pháp thôi.

Phải chăng, theo luật sư, các báo khi dẫn lại hình ảnh của người đang bị "ném đá" từ mạng xã hội cũng vi phạm?

Như phân tích về pháp lý ở trên thì các báo khi dẫn lại hình ảnh đang bị “ném đá” từ mạng xã hội cũng là vi phạm pháp luật dân sự về quyền con người và rủi ro bị khởi kiện là rất cao.

Vấn đề là “nạn nhân” có biết được quyền của mình để tự vệ bằng biện pháp pháp lý hay không mà thôi.

Từ góc nhìn của luật sư, ông có khuyến cáo gì để tình trạng xâm phạm quyền nhân thân về hình ảnh, hành vi xúc phạm danh dự nhân phẩm, uy tín của cá nhân, tổ chức không tiếp diễn tràn lan?

Thứ nhất, tôi hy vọng cánh báo chí nên cố gắng giữ được ngọn bút trong sáng, bất vụ lợi của mình, vì xã hội còn rất nhiều những tiêu cực cần phải lên án để góp phần xây dựng xã hội cho tốt đẹp hơn, không nên chạy theo những xu thế kiểu bình dân hoá tờ báo của mình bằng những soi mói đời tư như thế.

Thứ hai, tôi hy vọng sẽ có những vụ khởi kiện các tờ báo, các nhà báo ấy ra toà để làm sạch môi trường báo chí trong nước, để chúng ta giữ được một nền báo chí chân chính, nhân bản hơn.

Cảm ơn luật sư!

Một chiếc xe tự vận hành của Google bị chặn lại bởi cảnh sát giao thông. Nguồn: Zandr Milewski/Facebook

Nhưng cho dù với những số liệu và tuyên bố ấn tượng mà Google cung cấp, họ cũng không thể phủ nhận rằng, các phương tiện vận hành vẫn tồn tại rủi ro gây ra tai nạn và vi phạm luật giao thông. Vậy câu hỏi đặt ra là, trong trường hợp này, ai sẽ là người phải chịu trách nhiệm.

Nhiều kết quả nghiên cứu cho thấy rằng, các loại xe tự hành và không người lái có thể cứu sống hàng ngàn sinh mạng mỗi năm vì bảo đảm an toàn giao thông. Bên cạnh đó là những lợi ích môi trường cực kì ấn tượng, có thể giúp cắt giảm hơn 90% tổng lượng khí thải từ những phương tiện giao thông.

Tuy nhiên, chúng ta cũng cần phải hiểu rằng, khi sử dụng các phương tiện tự vận hành thì điều đó cũng đồng nghĩa với việc chúng ta đã giao phó mạng sống cho máy móc quyết định. Cùng với đó là những vấn đề có liên quan đến lĩnh vực đạo đức nếu để xảy ra tai nạn giao thông nghiêm trọng.

 Trong một cuộc nghiên cứu gần đây, các nhà khoa học đã kiểm tra khả năng các phương tiện tự vận hành được lập trình để cố ý giết người. Ví dụ như bị các thành phần Hồi giáo cực đoan chỉnh sửa hệ thống điều khiển nhằm thực hiện hoạt động khủng bố.

Một tình huống khác có liên quan đến vấn đề đạo đức được đặt ra là, nếu chủ chiếc xe đang lái xe vào một khu phố đông người và bị kẹt xe không thể tiếp tục chạy được nữa. Bỗng dưng người này bị lên cơn đau tim. Trước khi ngất đi, ông ta đã kịp bật chế độ cấp cứu khẩn cấp trên xe nhằm đưa mình đến bệnh viện. Hệ thống tự vận hành trên xe sẽ đứng trước hai lựa chọn khó khăn. Vì là tình huống khẩn cấp nên nếu chậm trễ, tính mạng người trên xe sẽ gặp nguy hiểm. Nhưng nếu bất chấp chạy xuyên qua đám đông thì sẽ có rất nhiều người bị chết. Vậy phải giải quyết như thế nào thì mới hợp lý?

Các nhà sản xuất hiện đang cố gắng lập ra nhiều tình huống dự phòng giao thông khác nhau và cố gắng giải quyết thật chi tiết từng trường hợp. Hy vọng trong tương lai không xa, những chiếc xe tự vận hành sẽ là phương tiện lưu thông chính trên đường và giải quyết hợp lí mọi tình huống có thể xảy ra.