Cụ thể, có 25 căn bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá - như đột quỵ, mạch vành, bệnh phổi tắc nghẽn mạn tính, ung thư phổi - là những nguyên nhân gây tử vong hàng đầu ở Việt Nam. Theo nghiên cứu của Bệnh viện K (Hà Nội), tỷ lệ bệnh nhân ung thư phổi có hút thuốc lá lên đến 96,8%.

Sử dụng thuốc lá gây ra 85.500 ca tử vong mỗi năm, còn hút thuốc lá thụ động gây ra 18.800 ca tử vong. Tổng cộng, Việt Nam có 104.300 ca tử vong/năm vì các bệnh liên quan đến thuốc lá (theo cập nhật 2021 của WHO).

Số ca tử vong do các bệnh không lây nhiễm chiếm 73% tổng số ca tử vong do bệnh tật và thương tích ở Việt Nam. Một trong những nguyên nhân quan trọng là do tỷ lệ sử dụng thuốc lá cao.

Mỗi năm, người Việt chi khoảng 49.000 tỷ đồng để mua thuốc lá (số liệu năm 2020). Tuy nhiên, theo ước tính sơ bộ của Hội Kinh tế Y tế Việt Nam năm 2022, tổng chi phí liên quan đến khám chữa bệnh, ốm đau và tử vong sớm do các bệnh liên quan đến sử dụng thuốc lá ở nước ta lên đến 108.000 tỷ đồng/năm.

Trong hơn 10 năm qua, tỷ lệ sử dụng thuốc lá trong nam giới trưởng thành (trên 15 tuổi) giảm trung bình 0,5%/năm, còn tỷ lệ tiếp xúc thụ động với khói thuốc lá đã giảm đáng kể tại hầu hết các khu vực có quy định cấm.

Tuy nhiên, chỉ trong vòng 2 năm, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử của học sinh 13-15 tuổi đã gia tăng đáng kể (từ 3,5% năm 2022 lên 8% năm 2023).

Điều này cho thấy, những thành tựu Việt Nam đã đạt được trong việc giảm tỷ lệ sử dụng thuốc lá điếu thông thường trong gần 10 năm qua có nguy cơ bị phá bỏ, bởi việc gia tăng sử dụng thuốc lá điện tử của giới trẻ.

Do đó, về chính sách, bà Hương cho biết trong năm 2024 và 2025, Việt Nam sẽ xây dựng lộ trình tăng thuế đối với các sản phẩm thuốc lá, để đảm bảo đến năm 2030 mức thuế đạt tỷ trọng trên giá bán lẻ theo khuyến nghị của Tổ chức Y tế Thế giới.

Cơ quan chức năng cũng đề xuất ban hành quy định về ngăn ngừa các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng, shisha và các sản phẩm thuốc lá mới khác trong cộng đồng; tiếp tục xây dựng môi trường không khói thuốc; tăng cường hoạt động thanh kiểm tra và áp dụng công nghệ trong việc giám sát, theo dõi những hành vi vi phạm…

Có tình trạng lợi dụng thuốc lá điện tửđể sử dụng ma túy

Ông Hồ Hồng Hải, Phó Vụ trưởng, Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông cho biết, những báo cáo kết quả giám sát từ các Ủy ban của Quốc hội và nghiên cứu cho thấy, tỷ lệ sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam ngày càng tăng, nhất là ở giới trẻ, học sinh, sinh viên.

Hiện nay, có tình trạng lợi dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng để lưu hành, sử dụng ma túy trái phép. Cụ thể, trong quý I của năm, công an cả nước đã phát hiện, xử lý 111 vụ và 152 đối tượng liên quan đến thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng.

Trong đó, có 33 vụ với 73 đối tượng bị khởi tố do phạm tội về ma túy, còn lại bị xử lý hành chính về hành vi kinh doanh hàng hóa không có nguồn gốc xuất xứ.

Ngoài ra, các báo cáo cũng chỉ ra những tác hại của việc sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng đến sức khỏe, kinh tế, an ninh trật tự, môi trường.

Có thể kể đến như: tăng nguy cơ mắc các bệnh không lây nhiễm, rối loạn tâm thần, giảm khả năng học tập, năng suất lao động và ảnh hưởng đến sự phát triển của thanh thiếu niên; gây cháy nổ, thương tích khi thiết bị điện tử hỏng, lỗi; tạo gánh nặng kinh tế;

Bên cạnh đó, thuốc lá dễ bị lợi dụng để tẩm ướp, pha trộn ma túy, các chất gây nghiện, dẫn đến nguy cơ gây mất trật tự, an toàn xã hội, cũng như gia tăng ô nhiễm môi trường...

Đại diện Vụ Pháp chế, Bộ Thông tin và Truyền thông, nhấn mạnh, với ưu thế thông tin nhanh, phổ cập rộng, cách thức chuyển tải nội dung phong phú và hấp dẫn, có tác động lớn đến xã hội, báo chí đã trở thành lực lượng chủ lực, góp phần thực hiện tốt công tác tuyên truyền về Luật Phòng, chống tác hại của thuốc lá nhiều năm qua.

Việc các cơ quan báo chí cùng chung tay đẩy mạnh truyền thông về tác hại của thuốc lá, nhất là thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng rất cần thiết trong thời gian này.

Theo các bác sĩ, có thể phát sớm ung thư tuyến giáp. Trên thực tế, hầu hết các trường hợp mắc bệnh hiện nay được phát hiện sớm hơn nhiều so với trước đây và có thể được điều trị thành công.

Hầu hết các bệnh nhân ung thư tuyến giáp giai đoạn đầu được phát hiện khi họ đến gặp bác sĩ vì nhận thấy các khối u hoặc nốt sần ở cổ. Một số trường hợp có thể được phát hiện sớm ung thư khi đi khám sức khỏe định kỳ. Ung thư tuyến giáp sớm đôi khi cũng được phát hiện khi mọi người siêu âm hoặc chụp CT để tìm các vấn đề sức khỏe khác.

Dấu hiệu nhận biếtsớm ung thư tuyến giáp

Ung thư tuyến giáp có một số dấu hiệu chính gồm:

- Khối u ở cổ.

- Bị khàn giọng.

- Xuất hiện u giáp trạng: u có đặc điểm cứng, bờ rõ, bề mặt có thể nhẵn hay gồ ghề, di động theo nhịp nuốt.

- Xuất hiện hạch vùng cổ: hạch thường nhỏ, mềm, di động và cùng bên với khối u.

Triệu chứng muộn hơn có thể là:

- Khối u to, rắn, cố định trước cổ.

- Khàn tiếng, có thể khó thở. 

- Khó nuốt, nuốt vướng, do u chèn ép.

- Da vùng cổ có thể bị thâm nhiễm hoặc sùi loét chảy máu.

Theo Hiệp hội Ung thư Hoa Kỳ, xét nghiệm máu hoặc siêu âm tuyến giáp thường có thể tìm thấy những thay đổi trong tuyến giáp. Tuy nhiên, những xét nghiệm này không được khuyến khích làm xét nghiệm sàng lọc ung thư tuyến giáp trừ khi một người có nguy cơ cao, chẳng hạn như có tiền sử gia đình bị ung thư tuyến giáp. Hiện nay không có xét nghiệm sàng lọc nào được khuyến nghị để phát hiện sớm ung thư tuyến giáp cho những người có nguy cơ trung bình.

Những người có tiền sử gia đình bị ung thư tuyến giáp thể tủy (MTC), có hoặc không có đa sản nội tiết loại 2 (MEN 2), có thể có nguy cơ phát triển ung thư này rất cao. Hầu hết các bác sĩ khuyến nghị xét nghiệm gen cho những người này khi họ còn trẻ để xem liệu họ có mang những thay đổi gen liên quan đến MTC hay không. Ngoài ra, xét nghiệm máu và siêu âm tuyến giáp có thể giúp tìm ra MTC ở giai đoạn đầu, khi bệnh vẫn có thể chữa được.

Ngoài ra, cà chua còn chứa nhiều hợp chất thực vật khác và chất xơ giúp giảm lượng cholesterol trong máu, giảm cục máu đông, đề phòng các tai biến của bệnh tim mạch, bệnh béo phì.

Cà chua ăn tươi, làm nước ép thì không bị mất vitamin C nhưng khi nấu chín như làm sốt cà chua, nấu canh với sườn, với thịt nạc hay riêu cua, riêu cá… lại làm tăng khả năng hấp thu lycopene và beta-carotene.

Chuyên gia dinh dưỡng Angela Houlie nói với Verywell rằng việc bạn nấu chín hay ăn sống cà chua đều có thể ảnh hưởng đến chất dinh dưỡng nào dễ hấp thụ nhất và điều này không quan trọng khi bạn duy trì một chế độ ăn uống cân bằng.

Houlie nói: "Sự đa dạng là chìa khóa và điều này thực sự phù hợp với bất kỳ loại trái cây và rau quả nào. Bạn hãy thử ăn chúng sống, nấu chín và hấp, vì tùy thuộc vào các phương pháp khác nhau, nó chắc chắn có thể làm tăng hoặc giảm chất dinh dưỡng có trong trái cây hoặc rau quả cụ thể".

Ngoài ra, hãy uống nước ép cà chua. Nó có lượng chất chống oxy hóa cao gấp đôi so với cà chua sống hoặc nấu chín hàng ngày và cũng có thể giúp giảm viêm.

Dưới đây là những phân tích cụ thể về những lợi ích sức khỏe của cà chua và sự khác biệt về chất dinh dưỡng khi bạn nấu chín và ăn sống: 

Cả cà chua nấu chín và sống đều giàu chất dinh dưỡng

Cà chua có lượng calo thấp và đầy đủ các chất dinh dưỡng quan trọng.

Một quả cà chua sống cỡ vừa chứa khoảng 22 calo và ít hơn một gram chất béo. Nó có lượng natri thấp và lượng đường huyết thấp tự nhiên, chỉ với 6mg natri và 3gr đường. Nó cũng thực sự là thực phẩm tuyệt vời để cung cấp nước cho cơ thể.

Một số chất chống oxy hóa, chẳng hạn như lycopene, lutein và zeaxanthin, cơ thể dễ hấp thụ hơn khi cà chua được nấu chín. Chất chống oxy hóa có thể giúp chống lại các gốc tự do, các phân tử không ổn định gây tổn hại cho tế bào của cơ thể và có thể dẫn đến ung thư.

Cà chua cũng chứa một số vitamin và khoáng chất thiết yếu hỗ trợ hệ thống cơ thể, bao gồm hệ thống miễn dịch, xương và máu của bạn. Chuyên gia dinh dưỡng Lorraine Kearney nói với Verywell: "Một lượng nhỏ fluor, folate, vitamin A, vitamin K và beta-carotene có thể được tìm thấy trong cà chua sống".

Hỗ trợ sức khỏe tim mạch

Houlie cho biết, bạn có thể nhận được một lượng kali lành mạnh từ cà chua. Một quả cà chua cỡ vừa chứa lượng kali tương đương với một quả chuối.

Kearney giải thích, kali và natri đều là những thành phần quan trọng cho chức năng của tim. Tim của bạn cần những chất điện giải này để nó có thể co bóp và giãn nở, và kali rất cần thiết để thư giãn các mạch máu.

Houlie cho biết thêm, hầu hết những người bị huyết áp cao đều có thể được hưởng lợi từ hàm lượng kali, chất xơ và lycopene cao trong cà chua. Những chất dinh dưỡng này đều quan trọng, một số nghiên cứu đã liên kết lycopene với việc giảm nguy cơ mắc bệnh tim và tử vong.

Hỗ trợ phục hồi sau khi tập thể dục

Cà chua chứa một số chất điện giải cần thiết cho hoạt động cơ bản của tế bào. Kearney cho biết, kali, natri, magie và fluor trong cà chua có thể giúp giảm đau nhức cơ bắp và mệt mỏi sau khi tập luyện.

Magie rất quan trọng cho sự co cơ, vì vậy ăn cà chua trước hoặc sau khi tập luyện có thể giúp bổ sung lượng magie này. Hàm lượng nước trong cà chua cũng giúp bổ sung thêm lượng nước cho cơ thể.

Kearney cho biết thêm, trái cây này cũng có khả năng chống viêm nhờ vitamin C. Vitamin C có thể giúp hỗ trợ phục hồi sau khi tập thể dục.

Tốt cho não bộ

Houlie cho biết kali giúp cung cấp năng lượng cho tim và đóng vai trò trong chức năng thần kinh trên toàn cơ thể. Một nghiên cứu gần đây cho thấy những người tiêu thụ nhiều kali và ít natri có chức năng nhận thức tốt hơn.

Một nghiên cứu khác xem xét carotenoid, chất chống oxy hóa tạo màu cho rau, ảnh hưởng đến sức khỏe não bộ về lâu dài như thế nào.

Các nhà nghiên cứu phát hiện ra rằng những người có nồng độ lutein và zeaxanthin trong máu cao hơn - cả hai đều có trong cà chua nấu chín - có tỷ lệ mắc chứng mất trí nhớ thấp hơn. Lutein và zeaxanthin cũng được biết đến với tác dụng bảo vệ sức khỏe của mắt khi con người già đi.

Cà chua nấu chín giúp ngăn ngừa ung thư tuyến tiền liệt

Nấu cà chua có thể làm giảm hàm lượng vitamin C nhưng nó lại tăng cường một số chất chống oxy hóa quan trọng có thể bảo vệ chống lại sự phát triển của ung thư.

Houlie cho biết: "Đặc biệt đối với nam giới, lycopene thực sự có lợi trong việc giúp giảm bất kỳ vấn đề nào liên quan đến tuyến tiền liệt và có thể thực sự bảo vệ chống lại bệnh ung thư".

Lycopene và các sắc tố thực vật khác (carotenoid) có tác dụng bảo vệ chống lại sự phát triển của ung thư nhờ đặc tính chống oxy hóa của chúng. Chất chống oxy hóa có thể giúp chống lại stress oxy hóa do các gốc tự do gây ra, thường thấy trong khói thuốc lá, tia UV và thực phẩm chế biến sẵn.

Một số nghiên cứu đã phát hiện ra rằng những người đàn ông ăn nhiều cà chua - bao gồm cà chua sống, sốt cà chua và pizza - có nguy cơ phát triển ung thư tuyến tiền liệt thấp hơn do tổng lượng lycopene được hấp thụ được tối ưu hóa trong cà chua nấu chín.

Lycopene và các chất chống oxy hóa khác trong cà chua cũng có thể mang lại lợi ích cho khả năng sinh sản của nam giới bằng cách cải thiện số lượng tinh trùng và khả năng vận động của tinh trùng.

Giúp cân bằng lượng đường trong máu

Kearney cho biết cà chua có thể giúp kiểm soát lượng đường trong máu ở những người mắc bệnh tiểu đường. Hàm lượng chất xơ của chúng giúp điều chỉnh lượng đường trong máu và nhu động ruột. Loại trái cây này cũng có lượng đường huyết thấp, vì vậy nó có thể là một món ăn nhẹ tốt để tránh lượng đường trong máu tăng đột biến.

Houlie nói thêm: "Chất xơ làm chậm quá trình tiêu hóa một cách tự nhiên, vì vậy nó sẽ giúp bạn no lâu hơn. Và nó không làm tăng lượng đường trong máu, điều quan trọng đối với những bệnh nhân tiểu đường".

Naringenin, một polyphenol có trong trái cây họ cam quýt và cà chua, cũng có thể có đặc tính chống tiểu đường. Các nhà khoa học đã nghiên cứu điều này chủ yếu ở động vật, nhưng nhiều nghiên cứu hơn có thể tiết lộ cách các hợp chất trong cà chua có thể giúp kiểm soát bệnh tiểu đường ở người.

Thúc đẩy sự phát triển của làn da, tóc và móng khỏe mạnh

Kearney cho biết cà chua chứa axit chlorogen, một hợp chất có thể giúp khuyến khích sản xuất collagen. Vitamin C và A - cả hai đều được tìm thấy trong cà chua sống - có thể giúp làm sáng vẻ ngoài của da, tóc và móng.

Kearney cho biết, để có được những lợi ích cho làn da nhờ cà chua, bạn có thể ăn chúng như một món ăn nhẹ hoặc món salad. Ăn thực phẩm nguyên chất là cách tốt nhất để hấp thụ các chất dinh dưỡng quan trọng.

Như vậy, cà chua có hàm lượng calo thấp và giàu chất dinh dưỡng, khiến chúng trở thành một phần quan trọng trong chế độ ăn uống cân bằng. Cà chua sống rất giàu vitamin C, giúp làm sáng da và chống viêm trong khi nấu cà chua sẽ giải phóng nhiều chất chống oxy hóa như lycopene, có thể bảo vệ chống ung thư.