Với ngư dân, cá Ông có vị thế đặc biệt. Cá Ông được cư dân miền biển xem là vị phúc thần của biển cả cứu người gặp nạn giữa sóng nước, nên ở hầu hết những khu vực ven biển đều thờ cá Ông.

Lăng cá Ông nằm cuối làng Trà Nhiêu (xã Duy Vinh, huyện Duy Xuyên, Quảng Nam), được người dân địa phương xây dựng vững chãi, khang trang theo mô hình chiếc thuyền.

Mô hình lăng Ông của làng được lấy nguyên mẫu từ một lăng cá Ông TP Đà Nẵng. Công trình được khởi công vào năm 2014, sau 6 tháng xây dựng công trình hoàn thành với chiều dài 24m, rộng 8m với tổng số tiền hơn 800 triệu đồng do người dân đóng góp. Hiện đây là nơi thờ xương cốt của những cá Ông đã lụy vào bờ biển làng Trà Nhiêu.

Theo các lão cao niên trong làng, tục thờ cá Ông có từ xa xưa, cha truyền con nối. Đây là cách ngư dân vùng biển bày tỏ lòng biết ơn vì đã nhiều lần được cá Ông cứu giúp khi đang mưu sinh giữa biển khơi.

Mỗi khi cá Ông lụy bờ (chết dạt vào bờ), ngư dân đều đứng ra an táng trọng thể, giống như lo tang lễ cho một người qua đời. Ai phát hiện cá Ông đầu tiên thì người đó làm chủ tang lễ.

Ông Đỗ Tá (82 tuổi, thôn Trà Đông, xã Duy Vinh) cho biết: "Sau khi chôn cất, lập mộ 3 ngày, người phát hiện ra cá Ông làm lễ mở cửa mả, 21 ngày làm lễ cầu siêu, 3 tháng 10 ngày cúng tuần, giỗ đầu. Trong 3 năm, người chịu tang còn phải kiêng cữ một số hành vi đạo đức giống như cách thức chịu tang cha mẹ".

Được biết, trước đây, ngư dân xã Duy Vinh mượn đất ở vùng Hồng Triều, xã Duy Hải mai táng và lập miếu thờ mỗi khi gặp cá Ông lụy bờ. Tuy nhiên, trận lũ lụt năm 1999 khiến khu vực này bị sạt ở nên người dân xin đất lập lăng ở vị trí hiện tại.

Theo ông Tá, với ngư dân sống bằng nghề đi biển, cá Ông chính là hiện thân của may mắn, phúc lành. Hàng năm, dân làng sẽ làm hai đợt lễ để tạ ơn cá Ông, với niềm tin đức cá Ông sẽ phù hộ bà con đánh bắt bội thu và sự trở về bình an sau những chuyến biển.

Những câu chuyện cá Ông cứu người ly kỳ

Ông Nguyễn Văn Đức (SN 1965, thôn Trà Đông, xã Duy Vinh), một ngư dân với hơn 30 năm gắn bó với nghề đánh bắt cá xa bờ, cho biết dù chưa từng được cá Ông cứu giúp, nhưng ông đã được nghe kể nhiều về chuyện cá Ông cứu người.

Điển hình như chuyện cá voi cứu sống thuyền trưởng Nguyễn Công cùng 11 ngư dân ở xã An Vĩnh (huyện đảo Lý Sơn, tỉnh Quảng Ngãi) lạc giữa tâm bão số 9 năm 2009.

Hôm ấy, kết thúc phiên đánh bắt ở vùng biển Hoàng Sa, trên đường trở về chỉ còn cách đảo Lý Sơn khoảng 7 hải lý thì tàu cá của ông Công gặp nạn. Tàu chết máy, chao đảo trong tâm bão.

Trong phút nguy hiểm thì một con cá voi khổng lồ xuất hiện, ghé sát lưng vào mạn thuyền làm điểm tựa, giúp tàu vượt qua bão dữ, an toàn về đất liền.

Sau khi đưa tàu về gần đảo Lý Sơn, dù lưng trầy xước chảy máu, cá Ông bơi lượn một vòng rồi quẫy đuôi quay ra biển. Để tạ ơn cứu mạng của cá Ông, ông Công cùng 11 bạn thuyền đã ăn chay 3 tháng liền. Từ đó, ông Nguyễn Công cũng tình nguyện thờ phụng, lo nhang khói cho Lăng Cồn, nơi thờ tự cá Ông tại quê nhà.

"Đối với ngư dân miền biển, nếu có cơ duyên gặp cá heo hay cá voi là một điềm may mắn, cá đầy khoang thuyền. Trước mỗi chuyến xuất bến, ngư dân thường tìm đến lăng thờ cá Ông để cầu che chở, chuyến đánh bắt thuận lợi, bình an", lão ngư Nguyễn Văn Đức chia sẻ.

Ngay tại tỉnh Quảng Nam, câu chuyện cá heo cứu giúp 41 thuyền viên gặp nạn trong vụ chìm tàu câu mực vào đầu tháng 9/2019 cũng được nhiều người truyền tai nhau.

Theo lời kể của ông Bùi Văn Quốc (SN 1977, thôn Tân Lập, xã Tam Hải, huyện Núi Thành, tỉnh Quảng Nam) - chủ tàu câu mực nói trên - khi tàu của ông gặp nạn, tàu của ông Võ Công Danh (tỉnh Quảng Ngãi) đã cứu vớt.

Những ngư dân trên tàu của ông Danh nói rằng, từ ngày 2/9-3/9/2019, sau hàng chục giờ liền tìm kiếm tàu của ông Quốc bị lốc biển đánh lật mãi không thấy thì bất ngờ xuất hiện một đàn cá heo liên tục bơi chắn trước mũi tàu của ông Danh, như muốn thông báo một điều gì đó.

Thấy kỳ lạ, các ngư dân trên tàu cho rằng đàn cá heo biết tàu của ông Danh đi trật hướng nên có ý chắn đường lại. Sau đó, họ quay ngược trở lại thì không thấy đàn cá heo bơi theo chắn đường nữa.

Tin rằng đàn cá heo đang giúp tàu ông Danh tìm các ngư dân mất tích, nên tàu của ông Danh cứ thẳng một hướng tìm kiếm. Tầm 40 phút sau, tàu ông Danh gặp 41 ngư dân trên tàu của ông Quốc đang bám lấy chiếc bè trôi tự do giữa biển, trong tình trạng kiệt sức.

Theo Dân trí

Đặc biệt, năm 2023, Tam Kỳ đã khánh thành và đưa vào hoạt động “Thư viện số cộng đồng” đầu tiên của cả nước, với gần 4.000 đầu sách trên nhiều lĩnh vực.

Hưởng ứng Ngày sách và văn hóa đọc Việt Nam lần thứ 3, UBND TP Tam Kỳ tiếp tục tổ chức nhiều sự kiện có ý nghĩa gắn với chủ đề “Sách và khát vọng phát triển” với nhiều hoạt động thiết thực. Đó là các hoạt động trưng bày, triển lãm của các nhà sách, thư viện các trường học trên địa bàn; Giới thiệu các ấn phẩm về văn hoá con người Tam Kỳ, về xứ Quảng; Hội thi Thiếu niên tuyên truyền, giới thiệu sách thành phố hướng tới Kỷ niệm 70 năm ngày Chiến thắng Điện Biên Phủ với chủ đề: “Âm vang Điện Biên”; Các hoạt động trao tặng sách, trải nghiệm tại Thư viện số cộng đồng TP Tam Kỳ. 

Tại lễ khai mạc Ngày hội sách và văn hóa đọc Việt Nam năm 2024 với chủ đề “Sách và khát vọng phát triển” tối 19/4, Trưởng Ban Tuyên giáo Tỉnh ủy Nguyễn Thị Thu Lan đã trao tặng 130 đầu sách cho thư viện số cộng đồng TP Tam Kỳ.

Theo Ngọc Khuê, âm nhạc dân gian Việt Nam vốn rất dễ nghe. Người Việt từ khi sinh ra đã nghe mẹ ru 'con cò bay lả bay la', lớn lên vẫn thấy thân thuộc với những gì in sâu trong tiềm thức.

Với cô, việc sử dụng âm nhạc làm văn hoá và kết nối các thế hệ không chỉ dừng lại ở sản phẩm cá nhân thuần túy mà còn mang nhiệm vụ lan toả văn hoá Việt đến công chúng, nhất là người trẻ. 

"Tôi không tiếc điều gì cả, cuộc sống này đã sắp đặt tất cả mọi thứ. Khi đúng thời điểm sẽ gặp nhau, khi nào tới sẽ tới. Trong đĩa than này, khán giả sẽ được thưởng thức công nghệ âm thanh đa chiều (dolby atmos). Một điểm đặc biệt nữa là album sẽ phát hành trực tuyến toàn cầu chứ không chỉ Việt Nam", ca sĩ nói.

Ngoài ra, trong album này, Ngọc Khuê tiết lộ viết rap và đọc rap trong một số ca khúc. Cô mong sẽ có nhiều dự án mang tính cộng đồng để kết hợp cùng các nghệ sĩ Gen Z, tạo nên nhiều sản phẩm nghệ thuật đậm chất văn hoá.

Album dự kiến phát hành trên toàn bộ nền tảng nhạc số song song phiên bản đĩa than. Ngoài sản phẩm này, cô còn cùng Huy Ngô ấp ủ những ca khúc mới và show cá nhân.

Ngọc Khuê 'bật mí' lần hiếm hoi đầu tư nhiều vào phần dàn dựng sân khấu và vũ đạo. Cô hiểu với thị trường giải trí cần đầu tư hình ảnh đã mắt, âm nhạc đã tai hơn như các sân khấu từng rất thành công trên thế giới.

'Giọt sương bay lên' - Ngọc Khuê

Tuy nhiên, ca sĩ không muốn đóng khung hình thức show diễn truyền thống mà nghĩ đến việc mang âm nhạc lan tỏa rộng khắp, tiếp cận người trẻ theo cách chuyên nghiệp hơn. Cô nói: "Trên mảnh đất chữ S này, miễn ở đâu có khán giả yêu nghệ thuật, tôi cũng sẽ tìm đến".

Ngọc Khuê được cho là 'mất tích' suốt thời gian qua. Kể từ MV Gọi tôi Hà Nộiphát hành năm 2016, cô hầu như không phát hành sản phẩm cá nhân, chỉ thỉnh thoảng góp giọng vào sản phẩm của đồng nghiệp, gần nhất là Trọn một kiếp yêu(2020) của Đức Tuấn.

Ca sĩ giải thích do chuyên tâm vào công việc giảng viên Khoa Quản lý văn hóa, nghệ thuật Trường Đại học Văn hóa Hà Nội. Cô bận rộn đào tạo, nghiên cứu khoa học, viết giáo trình... 

Theo Ngọc Khuê, viết sách cũng là cách truyền tải những điều 'gan ruột' của mình đối với âm nhạc, nhất là dân ca 3 miền. Cô hiếm nhắc tên học trò dù dạy nhiều ca sĩ nổi tiếng, trong đó có Hoàng Yến Chibi. 

Năm nay, ngoài âm nhạc, ca sĩ cũng dành thời gian tiếp tục học chuyên sâu về văn hoá với những đề tài liên quan đến dân gian,  nghệ thuật - văn hoá các vùng miền, những người đang sống và làm nghệ thuật... 

Thu Cúc