Tế bào gốc là gì?

Việc nghiên cứu ứng dụng tế bào gốc trong y học đã được tiến hành từ những năm 50 của thế kỷ trước, với mốc đột phá từ năm 1959 khi Thomas ghép tủy xương thành công ở 2 bệnh nhân mắc bệnh bạch cầu cấp tính. Trong quá trình phát triển đó, đã có rất nhiều khám phá trong lĩnh vực này, ứng dụng của công nghệ tế bào gốc được ứng dụng rộng rãi, tế bào gốc đã có thể chữa trị được một số bệnh mà trước đây việc dùng thuốc chưa làm được.

Mọi động vật, bao gồm cả con người, đều hình thành từ một tế bào đơn lẻ - một tế bào trứng được thụ tinh, gọi là hợp tử.Tế bào này phân chia thành hai tế bào, hai tế bào này phân chia thành bốn và tiếp tục như vậy cho đến khi có hơn một nghìn tỉ tế bào. Mỗi loại tế bào có chức năng khác nhau - tế bào máu khác với tế bào da, nơ-ron khác tế bào tim.

Tuy vậy, trong cơ thể cò có một loại tế bào đặc biệt, xuất hiện đầu tiên, nguồn gốc của tất cả, có khả năng biệt hóa thành bất kỳ loại tế bào nào trong cơ thể người.Đó gọi là tế bào gốc vạn năng.

Từ năm 1868, nhà sinh vật học người Đức Ernst Haeckel đã sử dụng thuật ngữ tế bào gốc để mô tả việc trứng thụ tinh có khả năng biệt hóa thành bất cứ loại tế bào nào trong cơ thể. Từ đó, các nhà khoa học đã bắt đầu nghiên cứu về sử dụng tế bào gốc trong y học.

Theo lý thuyết, khi một cơ quan sinh học bị suy yếu, cơ thể chỉ cần tạo ra một cơ quan mới từ tế bào gốc vạn năng - vốn có khả năng biệt hóa thành nhiều loại tế bào. Khi đó, các tế bào được sử dụng để tạo thành cơ quan mới hoàn toàn giống với tế bào ban đầu về mặt di truyền học, nên cơ thể không đào thải nó.

Chung sức nghiên cứu tế bào gốc vạn năng

Trong quá trình nghiên cứu, các nhà khoa học luôn phải đối mặt “thường trực” với một thách thức to lớn: Tìm tế bào gốc.

Có thể tìm thấy tế bào gốc ở dây rốn sau khi đứa trẻ sinh ra, nhưng không phải ai cũng có thể tiếp cận các cơ sở y tế có khả năng thu thập và lưu trữ đúng cách. Tế bào gốc cũng hiện diện trong cơ thể người trưởng thành - nhưng với số lượng rất nhỏ. Thêm nữa, khi đưa tế bào này ra khỏi môi trường quen thuộc, tốc độ phân bào không còn tốt nữa.
Những vấn đề trên dần được giải đáp trong vòng 10 năm trở lại. Vào năm 2006-2007, nhà khoa học, GS Shinya Yamanaka đã thành công trong việc thử nghiệm biến tế bào trưởng thành trở thành tế bào gốc vạn năng. Ông gọi đó là tế bào gốc vạn năng cảm ứng, viết tắt là tế bào iPS.
Với phát hiện này, việc thu thập tế bào gốc từ phôi thai hoặc cố gắng để tìm chúng trong cơ thể người không cần thiết nữa. Thay vào đó là tạo ra các tế bào iPS.

Những cơ hội cho y học từ việc tìm ra tế bào iPS.

Ajinomoto nổi tiếng với các sản phẩm như mì chính (bột ngọt), hạt nêm.Tuy vậy, ít ai biết Ajinomoto có đóng góp quan trọng trong công trình nghiên cứu tế bào gốc với nhà khoa học Shinya Yamanaka.

Vào năm 2010, GS Shinya Yamanaka thành lập Trung tâm Nghiên cứu và Ứng dụng Tế bào iPS (Center for iPS Cell Research and Application - là CiRA), nhằm nghiên cứu sử dụng tế bào iPS cho những phương pháp điều trị y học mới. Và với tư cách là công ty hàng đầu trên thế giới về nghiên cứu và sản xuất axit amin, Công ty Ajinomoto được lựa chọn tham gia dự án “Phát triển môi trường nuôi cấy lý tưởng cho nghiên cứu tế bào iPS của CiRA”.

Sau khi hình thành từ tế bào trưởng thành, tế bào iPS cần được nhân lên. Để quá trình phân bào diễn ra suôn sẻ, chúng cần ở ở trong môi trường thích hợp, giống như hạt giống cần có đất màu mỡ để lớn lên. Môi trường thích hợp để nuôi dưỡng tế bào là môi trường nuôi cấy, một hỗn hợp gồm có các axit amin, vitamin, glucô, lipit, các yếu tố phát triển và lượng nhỏ các chất khoáng thiết yếu để tế bào phát triển.

Góp phần vào dự án, Ajinomoto sử dụng công nghệ sản xuất thành phần, cung cấp axit amin không có nguồn gốc từ động vật và có thể truy xuất nguồn gốc đầy đủ; đồng thời xác định nhanh chóng thành phần tối ưu trong hàng chục thành phần tạo nên một môi trường nuôi cấy.

Ngoài ra, công ty còn có công nghệ phân tích axit amin và tạp chất nhạy bén, chính xác, cho phép tạo ra một môi trường nuôi cấy hiệu suất cao với sự kiểm soát chất lượng khắt khe.

Đại diện công ty Ajinomoto và giáo sư Shinya Yamanaka (thứ 3 từ phải sang).

Kết quả, Ajinomoto hợp tác với CiRA nuôi cấy tế bào iPS trong StemFit - môi trường nuôi cấy hiệu suất, chất lượng và an toàn vì nguy cơ nhiễm bẩn sinh học ngẫu nhiên được giảm thiểu, giúp tế bào tăng trưởng tốt hơn. Nói cách khác, việc tạo ra môi trường nuôi cấy lý tưởng như StemFit, đã góp phần giúp việc nghiên cứu tế bào iPS phát triển mạnh mẽ, mở ra nhiều cơ hội cho ngành y học trong việc khám phá dược phẩm mới, mang lại các phương pháp điều trị tiềm năng cho nhiều bệnh và tổn thương như Parkinson, đái tháo đường, bệnh tim, đa xơ cứng, bỏng và chấn thương tủy sống.

CiRA còn đang phát triển dự án Kho Tế bào iPS cho Y học Tái tạo, nhằm sản xuất và lưu trữ kho dự trữ tế bào iPS. Việc này giúp gỡ bỏ rào cản về chi phí và thời gian cần để sản xuất tế bào iPS từ các tế bào trưởng thành, hứa hẹn tương lai xán lạn cho nghiên cứu này.

Thu Hằng

Được ví như “khúc tình ca cho những kẻ khờ mộng mơ”, La La Land đã trở thành cơn sốt trên toàn cầu vào dịp cuối năm 2016. Đạo diễn trẻ Damien Chazelle đã dựng nên một “sân khấu Broadway” ngoài trời ở thành phố Los Angeles quyến rũ mà trong đó, chuyện tình của chàng nhạc công Seb (Ryan Gosling) và cô diễn viên trẻ Mia (Emma Stone) là điểm nhấn sáng chói. Những bản nhạc trong phim như “Another Day of Sun”, “Someone in the Crowd” hay nhất là “City of Stars” đã trở thành hit, có một đời sống riêng chứ không chỉ gắn với mỗi bộ phim.

Tại lễ trao giải Oscar 2017, La La Land đã giành tới 6 tượng vàng, trong đó có “Nữ diễn viên chính xuất sắc nhất” cho Emma Stone, “Đạo diễn xuất sắc nhất” cho Damien Chazelle và “Bài hát trong phim hay nhất” cho “City of Stars”. Bộ phim cũng mở ra một kỷ nguyên mới cho các phim tình cảm lãng mạn có yếu tố âm nhạc.

The Greatest Showman (2017)

Gần một năm sau thành công của La La Land, Hollywood lại có thêm một tác phẩm gây chú ý là The Greatest Showman. Phim dựa trên câu chuyện có thật về cuộc đời của P.T. Barnum (Hugh Jackman) - người được coi là ông tổ của các bầu show tạp kỹ. The Greatest Showman có nhiều giai điệu bắt tai với những bài hát nổi bật như “Never Enough”, “This is Me”, “A Million Dreams”.

Ngoài chuyện tình giữa P.T. với cô tiểu thư nhà giàu Charity (Michelle Williams đóng), phim còn khắc họa tình yêu lãng mạn của cặp đôi Phillip (Zac Efron) và Anne (Zendaya) trong gánh xiếc của P.T. The Greatest Showman được coi là phim ca nhạc nổi bật nhất của năm 2017 và được đề cử Quả Cầu Vàng.

A Star is Born (2018)

Là bộ phim đầu tay mà tài tử Bradley Cooper đảm nhận với vai trò là đạo diễn, A Star is Born kéo người xem vào hành trình tình yêu đầy hạnh phúc nhưng cũng nghiệt ngã của bộ đôi nghệ sĩ Jack (Bradley Cooper) và Ally (Lady Gaga). Đây là lần thứ tư Hollywood làm phim từ kịch bản “A Star is Born”, sau ba phiên bản vào các năm 1937, 1954 và 1976. Ra mắt vào mùa thu năm ngoái, tác phẩm đã khuynh đảo các giải thưởng điện ảnh mùa cuối năm và khiến người xem xúc động với câu chuyện “tình nghệ sĩ”.

A Star is Born đem lại đề cử Oscar cho cả Lady Gaga và Bradley Cooper. Cả hai đã có màn trình diễn không thể “tình” hơn với “Shallow” và sau đó ca khúc này đã giành tượng vàng cho “Bài hát trong phim hay nhất”. “Shallow” cũng leo lên vị trí quán quân của bảng xếp hạng Hot 100 Billboard và trở thành bản tình ca được hàng triệu khán giả trẻ yêu mến suốt hơn một năm qua.

Yesterday (2019)

Đạo diễn người Anh, Danny Boyle, nổi danh với những bộ phim có ngôn ngữ điện ảnh độc đáo như Trainspotting (1996), 28 Days Later (2002), 127 Hours (2010), Steve Jobs (2015) hay nổi tiếng nhất là Slumdog Millionaire (2009). Trở lại màn ảnh rộng sau hai năm, Danny Boyle mang tới cho khán giả bộ phim tình cảm ca nhạc có ý tưởng mới lạ với những ca khúc của huyền thoại The Beatles - Yesterday - Ngày Hôm Qua.

Jack Malik (Himesh Patel) vốn là một ca sĩ – nhạc sĩ sống tại một thị trấn nhỏ nằm ở ven biển nước Anh và đang rơi vào tình cảnh khó khăn. Mơ ước bước lên đỉnh cao danh vọng ngày một xa vời đối với Jack, dù rằng anh nhận được rất nhiều sự động viên cổ vũ của cô bạn thân từ thuở ấu thơ Ellie (Lily James). Nhưng sau một tai nạn hy hữu, Jack tỉnh lại và phát hiện ra rằng ban nhạc huyền thoại The Beatles chưa từng tồn tại…

Trình diễn những ca khúc của ban nhạc vĩ đại nhất trong lịch sử ở một thế giới mà chưa ai từng biết tới ban nhạc này, cùng sự hỗ trợ của người quản lý với trái tim sắt đá Debra (Kate McKinnon), Jack nhanh chóng chạm tới đỉnh cao danh vọng. Nhưng cùng với sự nổi tiếng đó, anh đang dần mất đi Ellie – người duy nhất trên thế giới này luôn tin tưởng anh.

Yesterday - Ngày Hôm Qua lấy theo tên bài hát được coi là “vĩ đại nhất thế kỷ 20” của The Beatles. Ngoài hai diễn viên chính là Himesh Patel và Lily James, phim còn có sự tham gia của “hoàng tử tình ca” Ed Sheeran. Bộ phim đang được coi là siêu phẩm ca nhạc lãng mạn nổi bật nhất của năm.

Theo GameK