1. Tôn trọng

Trong tất cả các mối quan hệ , sự tôn trọng nhau luôn được đặt lên hàng đầu. Khi cha mẹ tôn trọng con cái thì chính cha mẹ cũng sẽ được tôn trọng.

Trong gia đình, yêu thương nhau là sự quan tâm sẻ chia những niềm vui nỗi buồn giữa các thành viên. Mối quan hệ sẽ chỉ được duy trì bền vững nếu sự tôn trọng đến từ hai phía. Tuy nhiên, cha mẹ thường có thói quen và nếp nghĩ như những “ bề trên”, nghĩa là con cái bắt buộc phải nghe theo lời ba mẹ mà hiếm khi cho con cơ hội được bày tỏ bản thân.

Hình ảnh minh họa

Con cái dường như là nơi trút mọi bực bội hờn ghen của cha mẹ. Vô tình, chính cha mẹ khiến con cái bị tổn thương. Cách cư xử của cha mẹ phần nào ảnh hưởng rất lớn tới sự phát triển nhân cách của con và xa hơn nữa là những tác động đến hôn nhân của chúng sau này. Vì vậy, cha mẹ tôn trọng con cái để duy trì một cuộc sống bình đẳng và hòa thuận cùng các con.

2. Giữ lời hứa

Đã bao lần cha mẹ không giữ lời hứa với con? Đã bao lần những đứa trẻ phải chịu sự thiệt thòi ? Và sẽ có bao nhiêu trẻ trong xã hội này hình thành một thói quen “thất hứa”?

Chúng ta, những người làm cha làm mẹ, thường cho rằng bọn trẻ còn nhỏ, đâu biết gì là lời hứa, có hứa rồi chúng cũng sẽ quên. Nhưng chúng ta lại quên mất rằng, trẻ cũng là một con người, có não bộ, có tư duy và hoàn toàn có nhận thức.

Khi cha mẹ thất hứa, tức là tự cha mẹ đánh mất cơ hội trở thành người đáng tin tưởng nhất trong mắt con cái.

Khi cha mẹ thất hứa, tức là mối quan hệ đó tồn tại mà thiếu đi niềm tin lẫn nhau. Cha mẹ cũng cần chắc chắn đó là những lời hứa hoàn toàn có thể thực hiện. Nên nhớ, lời hứa không phải là sự "dụ dỗ".

3. Lắng nghe

Giữa cha mẹ và con cái, ít nhiều sẽ xảy ra những mâu thuẫn. Cha mẹ cũng thường hay than phiền rằng bọn trẻ thật khó hiểu và ngang bướng. Thực ra đó là vì cha mẹ chưa tạo cơ hội cho con được thấu hiểu. Cha mẹ vì một lý do nào đó mà đôi khi làm ngơ trước những cảm xúc của con cái. Trẻ con cũng như người lớn, biết vui biết buồn, biết thương biết nhớ và cả biết cáu biết giận. Vậy nếu một ngày nào đó, đứa trẻ bỗng trở nên khác lạ, thì cha mẹ hãy đến bên con.

Hãy cho con quyền được chia sẻ, quyền được lắng nghe. Lắng nghe con để hiểu tâm lý của con, để cùng con trải nghiệm những cảm xúc. Khi những tâm hồn có được sự hòa hợp đồng điệu thì đó cũng là khi những nụ hoa hé nở..

4. Làm gương

Trước khi dạy con, hãy tự dạy chính mình. Cha mẹ là tấm gương phản chiếu rõ ràng nhất của con cái. Con cái luôn có thói quen nhìn vào các hành vi xung quanh của người lớn để bắt chước. Nếu muốn con lễ phép với mình thì chính cha mẹ phải lễ phép với ông bà. Nếu muốn con lịch sự nơi công cộng thì cha mẹ phải lịch sự với mọi người xung quanh. Rõ ràng, dù là một cách vô thức hay có ý thức, thì con cái sẽ học theo những điều cha mẹ làm hơn là những điều cha mẹ nói.

5. Thỏa hiệp

Thỏa hiệp không có nghĩa là nhượng bộ. Thỏa hiệp là sự cho phép con làm điều con muốn trong khuôn khổ cho phép, trong giới hạn đặt ra và hoàn toàn phải dựa trên nguyên tắc tôn trọng nhau. Không ai có quyền xâm phạm đến sự riêng tư của ai. Trên một phương diện, trẻ nhỏ là một cá thể độc lập, có suy nghĩ có lập trường riêng và chúng cũng muốn được thể hiện quyền tự do đó.

Vậy hãy cho trẻ thoái mái lựa chọn dưới sự kiểm soát. Cha mẹ đừng nên tạo áp lực và bắt trẻ phải nghe theo bởi có những quyết định mà trẻ hoàn toàn nhận thức đúng.

6. Khen thưởng

Trong chúng ta, ai cũng muốn được nhận nhiều lời khen. Nó không chỉ là động lực, là sự khuyến khích mà còn là một sự ghi nhận thành quả. Trẻ con thường làm tốt ở những gì mà chúng được khen. Tuy nhiên không phải tất cả những lời khen đều làm trẻ có hướng nhìn tích cực.

Vì vậy, khi khen thưởng cho trẻ, không đơn giản chỉ là một món quà, một bộ quần áo mà cha mẹ cần giúp trẻ nhận ra vì sao chúng được khen và những kết qủa chúng có được là gì. Lời khen sẽ giúp trẻ tạo dựng lòng tự trọng và sự tự tin nhưng lời khen cũng cần phải tiết chế để tránh tạo cho trẻ cảm giác kiêu căng.

7. Trừng phạt

Con người, ai rồi cũng mắc lỗi lầm. Trẻ nhỏ, khi mà não bộ chưa phát triển toàn diện, khi mà sự nhận thức chưa đạt đến mức tối ưu thì rõ ràng, việc trẻ phạm lỗi là điều luôn luôn không thể tránh khỏi. Cha mẹ cần thống nhất những hình thức trừng phạt con cái và nhất định phải phạt bằng hành động chứ không phải là lời nói suông.

Cha mẹ cần thể hiện cái uy, và trọng lượng trong từng lời nói để con cái nhận ra rằng cha mẹ thật sự nghiêm khắc. Tuy nhiên, với những vi phạm lần đầu, cha mẹ hãy đưa ra lời dạy dỗ, khuyên bảo và răn đe nếu tiếp tục tái phạm. Cho con cơ hội được sửa sai và giúp con hình thành thói quen tốt. Trừng phạt không đi kèm với lăng mạ, trừng phạt là một trong những phương pháp giáo dục tích cực để đảm bảo quy luật " có thưởng có phạt”.

8. Xin lỗi

Bởi vì tất cả chúng ta đều là con người. Con người sẽ chắc chắn có sai lầm. Cha mẹ chỉ là những con người bình thường như thế. Xin lỗi con để con thấy cha mẹ không phải là “siêu nhân luôn luôn đúng”.

Xin lỗi con cũng chính là sự xin lỗi bản thân, là sự phát triển nhân cách con người. Cha mẹ thường cảm thấy ngại ngùng , gượng gạo khi phải đích thân nói lời “xin lỗi”. Có nhiều người còn sợ mất đi cái uy của bậc phu huynh. Nhưng cha mẹ cần nhớ rằng, xin lỗi con là dạy con biết nhận ra cái sai và biết sửa sai. Là sự công bằng trong mối quan hệ cha mẹ và con cái. Hơn nữa, xin lỗi , trong một lúc nào đó, còn là phép nhiệm màu giúp gắn kết tình cảm giữa con người với con người.

9. Cảm ơn

Cảm ơn được xem như là một nét văn hóa đẹp ở tất cả các quốc gia. Cha mẹ luôn dạy con phải biết nói lời cảm ơn như là một nét lịch sự tối thiểu trong giao tiếp.

Cảm ơn là bày tỏ sự biết ơn, cảm kích trước lời nói hay hành động giúp đỡ của ai đó. Khi con cái cảm ơn cha mẹ thì cha mẹ sẽ rất vui và ngược lại nếu con cái được nhận sự cảm từ cha mẹ thì là động lực để giúp chúng thực hiện nhiều điều tốt.

Cảm ơn con cũng chính là dạy con biết cảm ơn.

10. Khéo léo

Trong quá trình giáo dục, giữa cha mẹ và con cái thường không tìm được tiếng nói chung. Những cuộc tranh cãi , cuộc chiến xảy ra, đẩy 2 thế hệ về 2 bên chiến tuyến. Và kết thúc bằng sự thất bại. Trẻ con luôn luôn muốn được thõa mãn cảm xúc của chúng. Đó là sự vui vẻ, sự hài lòng trong cách mà cha mẹ đối xử với chúng. Muốn vậy, cha mẹ hãy khéo léo tạo ra một bầu không khí hòa đồng, yêu thương, nơi chỉ có những cử chỉ và ngôn từ đẹp, chứ không phải là một không gian căng thẳng, đầy rẫy những tiếng la hét. Đó không phải là sự nhu nhược mà đó là sự kiềm chế một cách có khoa học nhằm đạt được mục đích tích cực trong mối quan hệ này.

Giáo dục con cái chưa bao giờ là chuyện dễ dàng. Trong thời đại phát triển của xã hội như ngày này, trẻ con bị ảnh hưởng bởi những tác động từ môi trường bên ngoài rất nhiều. Những tác động đó dù tích cực hay tiêu cực cũng hình thành nên tính cách trẻ.

Trẻ con như tờ giấy trắng. Và cha mẹ là người thầy đầu tiên. Hãy viết lên tờ giấy đó những điều tốt đẹp bằng chính những lời nói và hành động của mình. Cha mẹ hãy đối xử với con công bằng như những người bạn chứ không phải là bằng sự “uy quyền” của người lớn.

Hãy cho trẻ cảm nhận gia đình là điều quan trọng nhất- là nơi mà sợi dây vô hình đã, đang và sẽ kết nối những yêu thương.

• Phan Thị Thùy Linh(Thừa – Thiên Huế)

- Nhiều giáo viên chia sẻ việc bắt gặp học sinh đùa cợt, hỗn láo ngay trước mặt dù không nhiều nhưng không phải là chuyện hiếm trong quá trình dạy học. Và dù tức giận nhưng người người thầy phải giữ một cái đầu tỉnh táo để không đẩy sự việc đi quá xa.

Chia sẻ vớiVietNamNet, cô Đặng Thị Anh Phương (giáo viên Trường THPT Nghi Xuân, Hà Tĩnh) cho biết bản thân cô và các đồng nghiệp của mình không ít lần gặp tình huống học sinh nói hỗn ngay trước mặt giáo viên.

Theo cô Phương, với trường hợp này thường là 2 diện học sinh hoặc cá biệt, không ngoan và việc nói năng vô lễ là thường xuyên theo thói quen; diện thứ 2 là do ảnh hưởng tình huống nhất thời (bị điểm kém, vi phạm nội quy bị thầy cô nhắc nhở, bị kiểm tra sách vở khi không ghi bài,...). Và hướng xử trí của cô giáo trong 2 trường hợp này cũng không giống nhau.

“Với học sinh diện 1 thì khi gặp phải tôi thường gắng bình tĩnh gọi em đó gặp riêng rồi khuyên bảo, kết hợp với giáo viên chủ nhiệm. Nếu tôi là giáo viên chủ nhiệm thì sẽ trao đổi với phụ huynh để uốn nắn dần học sinh. Những trường hợp này là rất khó, thậm chí có nhiều em đã hình thành thói quen nói lúc nào cũng phải kèm theo những từ bậy do môi trường gia đình hay thường xuyên tiếp xúc với những người hay văng tục. Do đó nên có biện pháp lâu dài để uốn nắn, có thể kết hợp với đoàn thanh niên để giáo dục đạo đức cho em. Bởi học sinh ở lứa tuổi ẩm ương này, đôi khi bạn bè cùng trang lứa trao đổi, khuyên nhủ các em lại nghe hơn người lớn. Đoàn thanh niên để đảm bảo đó là những bạn trẻ tích cực”.

Còn những em nhất thời do bực bội hay không kiềm chế được cảm xúc, thiếu suy nghĩ mà buột miệng thì cô Phương cho rằng thầy cô nên nhẹ nhàng tìm hiểu lý do bằng cách có thể trực tiếp hỏi em đó hoặc bạn bè.

“Nếu học sinh đang nóng nảy buông lời xúc phạm thì tôi sẽ nói với em đó rằng những lời em nói cô đã nghe, và bây giờ em hãy bình tĩnh suy nghĩ lại những lời nói em vừa nói ra và cho cô biết em nói đúng hay sai và tôi vẫn sẽ tiếp tục bài giảng hay công việc của mình”

Ngoài ra, cô Phương sẽ tìm cách hỏi các bạn của học sinh đó nguyên nhân em nổi nóng và nói hỗn láo để xem liệu có vấn đề gì về tâm lý, gia đình hay không và sẽ gặp em để trao đổi thẳng thắn.

Theo cô Phương, hầu hết các học sinh sau khi cô giáo dành thời gian gặp và trao đổi riêng đều đã có những thay đổi tích cực. “Học sinh bây giờ cái tôi rất lớn nhưng do chưa chín chắn nên chúng ta cần tìm cách gần gũi nắm bắt tâm tư của các em thì mọi việc sẽ trở nên nhẹ nhàng hơn”.

Cô Phương nhớ nhất sự việc với học sinh lớp 12 cách đây hơn 2 năm bởi đó là lần đầu tiên cô nghe thấy một học sinh văng tục ngay tại lớp. Đây cũng là lần đầu tiên cô phải đối mặt.

“Lần đó, sau khi ra bài tập cho cả lớp, tôi đi vòng quanh lớp để giúp một số em thì nhìn bàn cuối thấy 1 học sinh nam không chú tâm làm bài và thay vào đó nói chuyện riêng. Tôi đi xuống hỏi em đưa vở để xem đã làm xong chưa và đúng sai thế nào thì em vội lấy tay che vở. Biết học sinh không làm bài, tôi yêu cầu em đưa vở cho kiểm tra xem ghi chép ra sao thì em bảo không có vở. Tôi hỏi em tên gì, học sinh này không nói và chỉ văng tục”, cô Phương kể.

Sau đó, cô Phương nói nhỏ để chỉ em đó đủ nghe: “Em à, những gì em vừa nói cô đã nghe rõ cả, em hãy nhớ lại những gì đã nói và nghĩ xem em nói với cô như vậy có được không nhé, còn bây giờ em lấy vở chép bài tập trên bảng và làm bài đi”.

Sau đó, cô Phương chia sẻ trước lớp: “Những điều chúng ta nói ra sẽ chẳng bao giờ rút lại được, lời nói xúc phạm người khác dù chúng ta có xin lỗi thì cũng đã khiến họ tổn thương. Nên trước khi nói, cô mong các em nên suy nghĩ cho chín chắn. Một lát sau, tôi quay lại bàn em thì thấy em cũng đã làm bài và hỏi em đã suy nghĩ về lời nói lúc nãy chưa. Học sinh đã đứng dậy xin lỗi. Sau được biết học sinh chỉ buột miệng, sau đó được các bạn khuyên nhủ thêm, học sinh tự nhận sai và xin lỗi cô. Tôi cũng không xoáy sâu và nhanh chóng trở lại bài dạy và xem như không có chuyện gì xảy ra để học sinh có được tâm lý tốt nhất”.

Cô Phương quyết đinh giảng lại bài để cho em học sinh hiểu và làm, bởi cô hiểu cũng vì do không làm được bài khiến em chán nản sinh ra nói chuyện riêng.

Sau tiết học, cô Phương cũng tìm gặp giáo viên chủ nhiệm của của học sinh đó để trao đổi, tìm hiểu về học sinh và cùng giáo viên chủ nhiệm kịp thời giáo dục em.

Là giáo viên Trường THPT Đinh Tiên Hoàng (Hà Nội)- ngôi trường có nhiều học sinh cá biệt, thầy Hoàng Chí Sáu cho biết ở các trường dân lập thì câu chuyện này càng nhức nhối và diễn ra thường xuyên.

“Tuy nhiên đã theo nghề giáo, làm thầy thì phải xứng đáng người thầy và đặc biệt phải luôn tinh thần tỉnh táo, không để cho học trò điều khiển mặc dù các em có thể chửi bới, có những hành động chống đối. Thậm chí có khi trong lớp, học sinh ngỗ ngược còn bày ra các tình huống để trêu tức khiến thầy cô phải lồng lộn lên. Do đó thầy cô phải chủ động không để học trò kiểm soát cảm xúc của mình. Nếu không kiềm chế, nóng nảy theo học trò thì không chỉ không dạy được mà còn dẫn giáo viên đến những hành động không đáng có”.

Do đó, thầy Sáu cho rằng điều quan trọng là giáo viên cần rèn luyện, kiểm soát cảm xúc của bản thân và đó cũng là một trong những tiêu chí khi quyết định theo nghiệp làm thầy.

Thanh Hùng