Ông là người đầu tiên xác định được loại vi sinh vật gây ra bệnh truyền nhiễm cũng như chứng minh được lý thuyết vi trùng của bệnh tật. Cách ông tiến hành nghiên cứu và chứng minh điều đó là một câu chuyện truyền cảm hứng về niềm đam mê và kiên trì nghiên cứu khoa học. Bởi lẽ vậy, ông xứng đáng được biết đến rộng rãi hơn, theo nhận định của Wall Street Journal.

Nghiên cứu ròng rã 25 năm

Agostino Bassi sinh năm 1773 tại Mairago, vùng Lombardy phía Bắc Italia. Lịch sử gọi đây là thời kỳ Khai sáng, khi châu Âu đang trên đỉnh cao của cuộc cách mạng khoa học và sự tò mò của con người về thế giới tự nhiên ngày càng tăng, thúc đẩy những tiến bộ trong phương pháp khoa học và đánh dấu khởi đầu của nghiên cứu có hệ thống.

Ngay từ khi còn nhỏ, Bassi luôn tò mò về thế giới tự nhiên. Lớn lên ở vùng nông thôn, thế giới quan của ông được bao quanh bởi những tấm thảm động thực vật phong phú. Sự tiếp xúc sớm này đã nuôi dưỡng niềm yêu thích sâu sắc của cậu bé đối với côn trùng học. 

Một trong những đóng góp nổi bật nhất của Agostino Bassi cho khoa học nằm ở việc ông tận tâm tìm hiểu căn bệnh khó hiểu "mal del segno" gây ra cho tằm ở Italia đầu thế kỷ 19.

Thời kỳ này, ngành công nghiệp tơ lụa là huyết mạch của nền kinh tế, vì vậy, sự tàn phá của căn bệnh bí ẩn này gây ra những hậu quả to lớn.

Không nản lòng trước sự phức tạp của vấn đề, Bassi bắt tay vào cuộc tìm kiếm không ngừng nghỉ suốt 25 năm để giải mã nguyên nhân cơ bản của căn bệnh. Qua nhiều năm quan sát kỹ lưỡng và thử nghiệm tỉ mỉ, Bassi đã ghi lại chi tiết sự tiến triển của căn bệnh, ảnh hưởng của nó đối với tằm và các điều kiện môi trường ảnh hưởng đến sự phát tán của nó. 

Trái ngược với niềm tin phổ biến cho rằng căn bệnh này là do điều kiện không khí ẩm thấp, tối tăm hay những ảnh hưởng thần bí khác, phương pháp nghiên cứu nghiêm ngặt và những quan sát sắc sảo của Bassi đã tiết lộ một cái nhìn sâu sắc mang tính cách mạng. 

Ông lập luận rằng căn bệnh này do một tác nhân sống cực nhỏ - một loại nấm. Nó có thể lây truyền bằng cách di chuyển các bào tử nấm từ một con tằm chết sang một con sâu bướm khỏe mạnh. 

Bằng cách tìm ra nguyên nhân gây bệnh cho tằm, Bassi đã cung cấp những hiểu biết quý giá để phòng ngừa và kiểm soát nó. Khám phá của ông đã giúp “cứu sống” một trụ cột sinh kế của người dân Italia lúc bấy giờ, cũng như đánh dấu một sự thay đổi địa chấn trong hiểu biết về các bệnh truyền nhiễm, tạo tiền đề cho lý thuyết vi trùng gây bệnh mà sau này sẽ định nghĩa vi sinh học hiện đại.

Chứng kiến tác động của bệnh tật đối với côn trùng cũng khiến Bassi đưa ra giả thuyết rằng con người cũng dễ bị nhiễm vi trùng. Cái nhìn sâu sắc này đã đặt nền tảng cho lý thuyết mầm bệnh, cách mạng hóa sự hiểu biết về các tác nhân truyền nhiễm và vai trò của chúng đối với sức khỏe con người, theo đánh giá của Hiệp hội vi sinh vật học Mỹ (ASM).

Đồng thời, sự nhấn mạnh của ông vào việc khử trùng, cách ly những người bị nhiễm bệnh và quản lý nguy cơ bệnh là những nguyên tắc vẫn được áp dụng cho đến ngày nay. 

Bi kịch không được công nhận rộng rãi

Khám phá của Agostino Bassi đã đánh dấu những giai đoạn khởi đầu của ngành vi sinh học. Mặc dù khái niệm về vi sinh vật vẫn còn ở giai đoạn sơ khai, nhưng cách tiếp cận thực nghiệm của Bassi đã mở đường cho một lĩnh vực đang phát triển có thể xác định lại sự hiểu biết của con người về thế giới tự nhiên. 

Ảnh hưởng của Agostino Bassi đã vượt qua giới hạn của thời đại của ông. Những đóng góp tiên phong của ông đã mở đường cho những nhà khoa học tiếp theo trong lĩnh vực vi sinh học, bao gồm cả các nhà khoa học lừng danh như Louis Pasteur hay Robert Koch. 

Mặc dù vậy, Agostino Bassi vẫn chìm vào quên lãng tại thời đại đó. Ông đã không đạt được sự công nhận rộng rãi như một số người cùng thời với ông.

Tại thời điểm đó, lĩnh vực vi sinh vẫn còn sơ khai và cộng đồng khoa học rộng lớn hơn vẫn chưa hoàn toàn nắm bắt được ý nghĩa sâu sắc của những khám phá của ông. 

Hơn nữa, bối cảnh lịch sử của Italia thế kỷ 19 được đánh dấu bằng những biến động chính trị và xã hội- điều được coi đã chuyển hướng sự chú ý của công chúng khỏi công trình của Bassi. Môi trường hỗn loạn có thể đã cản trở việc phổ biến rộng rãi và công nhận những phát hiện của ông.

Ngoài ra, những tiến bộ tiếp theo của các nhà khoa học kế cận vào cuối thế kỷ 19 đã tiếp tục hoàn thiện và phổ biến lý thuyết vi trùng gây bệnh, làm lu mờ những đóng góp trước đó của Bassi.

Dù vậy, nghiên cứu tiên phong của Agostino Bassi đã đặt nền móng cho sự hiểu biết về các bệnh truyền nhiễm và phương pháp luận nghiêm ngặt của ông vẫn tiếp tục truyền cảm hứng cho thế hệ các nhà khoa học kế tiếp. Ông được coi là “ông tổ” đặt nền móng cho sự phát triển của ngành vi sinh học hiện đại.

Tử Huy

Theo GS Minh, những giá trị chân chính, những chuẩn mực tốt đẹp đâu đó đang bị xô lệch bởi những lai căng, lệch lạc vẫn diễn ra. Trang bị một “bộ lọc” để gạn đục, khơi trong cho mỗi con người để hấp thu những gì tốt đẹp và loại bỏ cặn bã là một trọng trách của mỗi nhà trường, bổn phận thiêng liêng của mỗi thầy cô và cả những sinh viên cùng mỗi gia đình.

“Chúng ta không phải là những người độc tôn về quyền năng tri thức và cũng không phải là người đi ban phát các giá trị, mà là những người đồng hành, những người khơi gợi những khả năng tiềm ẩn của người học để trong họ trỗi lên sự khát khao và can đảm chinh phục cái mới", ông nói. 

“Giá như mỗi thầy cô không quá lo lắng về cái ăn, cái mặc...”

GS Minh chia sẻ về khó khăn của nghề giáo: “Khó khăn, thiếu thốn, áp lực… sẽ bào mòn khát vọng chính đáng của mỗi chúng ta và đồng nghiệp chúng ta, nhưng xin đừng để con tim của mình nguội lạnh rồi thờ ơ với những phận đời và tương lai của bao thế hệ.

Làm nhà giáo, bằng yêu thương lan tỏa yêu thương rồi yêu thương sẽ ươm mầm cho niềm tin sinh sôi nảy nở. Vượt lên trên nghèo khó; sự trưởng thành của các thế hệ sinh viên, của con trẻ, đó là hạnh phúc của mỗi gia đình, là trái ngọt mà cuộc đời, con người đã ban tặng cho ta. Đó là điều tuyệt diệu mà dễ đâu có được, và chính vậy, chúng ta tự hào về nghề của chúng ta".

GS Minh cho rằng, trong thẳm sâu của mỗi người đi dạy học đều muốn làm tốt nhất bổn phận của mình, muốn dồn hết tâm sức và trí tuệ cho học sinh. Nhưng những khó khăn, vất vả, những ràng buộc có khi đã lỗi thời, ảnh hưởng không ít. 

“Giá như mỗi thầy cô không quá lo lắng về cái ăn, cái mặc, họ sẽ thanh thản hơn trong tâm hồn và dành hết thời gian cho con trẻ thì tốt đẹp biết nhường nào. 

Chúng ta cảm thông, sẻ chia với đồng nghiệp của mình đang dạy học những nơi xa xôi cách trở, nơi trùng điệp của núi non, trăm bề thiếu thốn. Điều đáng tiếc, chúng ta là những người cùng cảnh ngộ nên cũng chẳng làm được gì hơn ngoài sự đồng cảm. Nhưng chính họ cũng cho chúng ta niềm tin về những giá trị cao đẹp.

Mỗi chúng ta đều thấu hiểu điều kiện của quê hương, đất nước. Nhưng giá như, những chủ trương, chính sách đến kịp thời với thực tiễn phần nào nhà giáo ấm lòng hơn để có nhiều hơn động lực cho công việc. Và giá như lao động chính đáng của nhà giáo được nhìn nhận một cách đúng mức, kịp thời, đó là lao động giáo dục chứ không phải là lao động giản đơn chỉ thuần túy tính bằng giờ, mọi chuyện đã tốt hơn nhiều”.

Với các bậc phụ huynh, vị hiệu trưởng sư phạm mong hãy đồng hành cùng thầy cô và luôn nghĩ rằng “trong thẳm sâu và khao khát của mỗi thầy cô, và chính các vị, đều mong muốn con trẻ khôn lớn, trưởng thành hơn”. 

“Trước gió, ngọn đèn có thể tắt, nhưng hãy giữ lửa lòng mãi mãi trong tim. Hãy yêu thương trẻ, chúng sẽ yêu thương chúng ta. Hãy làm bạn với trẻ, hiểu trẻ và đồng hành với trẻ, chăm sóc, uốn nắn chúng, cây đời sẽ vươn cao vững chãi, và gốc rễ sẽ cắm sâu vào đất mẹ thân thương", ông nói.

GS Minh cho hay, hôm nay là một ngày đáng nhớ, ngày mà cả xã hội tôn vinh nhà giáo, ngày để thầy cô, sinh viên sư phạm khắc sâu hơn về tình yêu và lòng tự hào công việc. Song ông hy vọng, những giá trị, sự tôn trọng đó, sẽ không phải thời khắc mà là biểu hiện trong mỗi hành động ứng xử, giao tiếp hàng ngày. 

“Dù thế nào chăng nữa, đừng bao giờ để con tim mình nguội lạnh”, GS Minh nhắn nhủ các thầy cô, sinh viên sư phạm.

Ngành giáo dục và những việc ‘khó như dời non lấp bể’

Đến nay, công ty đã sản xuất, tiêu thụ, cung ứng trên 15.000 sản phẩm phao HDPE ra thị trường. Anh Hoàng không chỉ được trao giải Nhất cuộc thi Ý tưởng khởi nghiệp sáng tạo tỉnh Quảng Ninh năm 2022, mà còn là 1 trong 4 doanh nhân ở Quảng Ninh vào Top 100 doanh nhân trẻ khởi nghiệp xuất sắc năm 2023.

Cũng được vinh danh Top 100 doanh nhân trẻ khởi nghiệp xuất sắc năm 2023, anh Phạm Thanh Nhàn - Giám đốc Công ty CP Phát triển công nghệ Cyberlogistics Việt Nam (TP.Hạ Long) được biết đến với quyết định khởi nghiệp bằng việc ứng dụng công nghệ thông tin để tháo gỡ những khó khăn trong lĩnh vực logistics.

Để phục vụ công tác quản lý, điều hành hoạt động xếp dỡ, giao nhận và lưu kho hàng hóa tại cảng, anh Nhàn xây dựng phần mềm Cyberlogs Terminal. Toàn bộ quy trình xếp dỡ, giao nhận và lưu kho hàng hóa đều được số hóa trên hệ thống, đồng thời đảm bảo an ninh, an toàn hàng hóa thông qua việc kiểm soát bằng hệ thống camera giám sát, thiết bị GPS kết nối online với máy tính và điện thoại thông minh. Năm 2021, Cyberlogistics Việt Nam trở thành doanh nghiệp đầu tiên tại Quảng Ninh được Bộ KH&CN cấp giấy chứng nhận trong lĩnh vực công nghệ thông tin. 

Top 100 doanh nhân trẻ khởi nghiệp xuất sắc năm 2023 còn có anh Đỗ Phúc Quyết - Giám đốc Công ty Cổ phần Bất động sản Happy Group; anh Phạm Văn Đức - Giám đốc công ty TNHH Máy tính Quảng Ninh. Bên cạnh đó, tỉnh Quảng Ninh cũng ghi nhận nhiều doanh nghiệp khởi nghiệp thành công khác, được nhận giải thưởng, đóng góp tích cực cho địa phương như HTX Dịch vụ nông nghiệp chất lượng cao Hoa Phong, Công ty TNHH Phát triển Điện máy Thiên Long, Công ty CP Đào tạo và Phát triển doanh nghiệp SIC…

Thúc đẩy phát triển hệ sinh thái khởi nghiệp 

Theo Sở KH&CN Quảng Ninh, thời gian qua Quảng Ninh đã thực hiện nhiều giải pháp đột phá để thúc đẩy hoạt động khởi nghiệp sáng tạo. Tỉnh chú trọng tạo lập hệ sinh thái khởi nghiệp với mong muốn phát triển hạ tầng vườn ươm doanh nghiệp, kết nối nguồn lực; phát triển tư duy đổi mới sáng tạo, ý tưởng kinh doanh và tinh thần khởi nghiệp trong giới trẻ; xây dựng văn hóa khởi nghiệp trong cộng đồng.

Tỉnh đã ban hành kế hoạch hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo giai đoạn 2017-2020; Nghị quyết 148/2018/NQ-HĐND về chính sách hỗ trợ doanh nghiệp nhỏ và vừa, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo trên địa bàn tỉnh. Bên cạnh đó, những chính sách khuyến khích, hỗ trợ doanh nghiệp thành lập và phát triển cũng được đẩy mạnh triển khai như tạo điều kiện về giải quyết thủ tục hành chính, vay vốn ưu đãi, tư vấn hỗ trợ pháp lý, thuế… Hằng năm, các cơ quan chức năng của tỉnh luôn dành thời gian để tiếp xúc, lắng nghe, giải quyết kịp thời những khó khăn, vướng mắc từ phía doanh nghiệp.

Hiện nay, Quảng Ninh là một trong số ít địa phương thành lập, duy trì hoạt động hiệu quả của CLB Đầu tư khởi nghiệp Quảng Ninh và 10 CLB khởi nghiệp tại 14/14 địa phương trong tỉnh với gần 500 thành viên. Các cơ sở giáo dục trên địa bàn như Đại học Hạ Long, Đại học Ngoại thương cơ sở Quảng Ninh, Đại học Công nghiệp Quảng Ninh cũng thành lập CLB sinh viên sáng tạo khởi nghiệp… Các CLB trở thành điểm hẹn gặp gỡ, giao lưu, trao đổi của thanh niên, doanh nhân trẻ cùng niềm đam mê, khát vọng khởi nghiệp.

Việc kết nối hỗ trợ khởi nghiệp cũng được quan tâm qua các cuộc thi, các hội nghị, hội thảo, diễn đàn có sự tham gia của cộng đồng doanh nghiệp, các chuyên gia, nhà đầu tư, quỹ đầu tư…

Đáng chú ý, hiện nay các sở, ngành chức năng của tỉnh đang gấp rút đề ra nhiều giải pháp cụ thể để thúc đẩy phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp sáng tạo, trong đó nổi bật là hoàn thiện Đề án Phát triển doanh nghiệp, khởi nghiệp sáng tạo tỉnh Quảng Ninh giai đoạn 2021-2025, định hướng đến năm 2030. 

Đề án đề ra mục tiêu tiếp tục phát triển; ứng dụng mạnh mẽ khoa học và công nghệ; đổi mới sáng tạo để trở thành động lực then chốt phục vụ phát triển kinh tế - xã hội nhanh và bền vững; từ đó tạo bước phát triển đột phá về lực lượng sản xuất, nâng cao năng lực cạnh tranh, đổi mới mô hình tăng trưởng, chuyển đổi phương thức phát triển từ “nâu” sang “xanh” theo hướng bền vững dựa vào 3 trụ cột là thiên nhiên, con người, văn hóa, kết hợp với xu thế hòa bình, hợp tác, hội nhập và cơ hội của cuộc Cách mạng công nghiệp lần thứ 4, góp phần xây dựng Quảng Ninh trở thành tỉnh dịch vụ, công nghiệp hiện đại, là một trong những trung tâm phát triển năng động, toàn diện của khu vực phía Bắc.

Giai đoạn 2021-2025, Quảng Ninh phấn đấu xây dựng 40 doanh nghiệp khoa học và công nghệ, doanh nghiệp công nghệ cao, doanh nghiệp đổi mới sáng tạo. Đồng thời, xây dựng và đưa vào hoạt động trung tâm hỗ trợ khởi nghiệp đổi mới sáng tạo tỉnh, coi đây là nơi ươm mầm, đào tạo nhân lực, phát triển doanh nghiệp khởi nghiệp.

N.H