Để tiếp tục việc học ở Phần Lan, cô phải duy trì công việc này suốt mùa hè. Ở Trung Quốc, công việc kinh doanh của bố mẹ Grace Wang bị sa sút. Thậm chí, họ phải tuyên bố phá sản vào cuối năm ngoái. Không chỉ Grace Wang, nhiều du học sinh Trung Quốc cũng gặp phải vấn đề tài chính tương tự. 

Theo thống kê của Bộ Giáo dục Trung Quốc, tổng số sinh viên du học của đất nước này đạt mức cao kỷ lục 703.500 vào năm 2019, nhưng đã giảm xuống còn 450.900 vào năm 2020 và đạt 662.100 vào năm 2022.

Dịch bệnh kéo dài 3 năm, khiến nền kinh tế Trung Quốc bị ảnh hưởng nặng nề, mức tăng trưởng hàng năm từ 6,0% vào năm 2019 giảm xuống còn 5,2% trong hai năm qua. Trong đó, các doanh nghiệp nhỏ cũng bị ảnh hưởng và quá trình phục hồi sẽ diễn ra chậm hơn. 

Ông Trần Kiến Vỹ - nhà nghiên cứu tại Đại học Kinh doanh và Kinh tế Quốc tế tại Bắc Kinh, cho biết: "Chủ doanh nghiệp và các gia đình trung lưu thường là động lực chính thúc đẩy việc du học".

Theo khảo sát năm 2022 của New Oriental- cơ quan du học hàng đầu ở Trung Quốc thống kê: “40% gia đình cho con đi du học có thu nhập hàng năm từ 100.000-300.000 NDT (330 triệu-1 tỷ đồng); 15,7% gia đình kiếm được 300.000- 500.000 NDT/ năm (1-1,6 tỷ đồng) và 4% gia đình có thu nhập hàng năm trên 1 triệu NDT (3,3 tỷ đồng)”.

Ông Trần Kiến Vỹ nhấn mạnh việc sa thải và cắt giảm lương của nhiều công ty lớn, cũng như rủi ro trong các lĩnh vực bất động sản và đầu tư ủy thác, khiến tài sản của các doanh nghiệp bị thu hẹp. 

Việc học gián đoạn, du học sinh bỏ về nước 

Với bối cảnh kinh tế ở Trung Quốc hiện tại cùng sự mất giá của nhân dân tệ, cũng khiến gánh nặng tài chính của doanh nghiệp và các gia đình trung lưu trở nên trầm trọng hơn. Đây cũng là lúc Grace Wang lo lắng vì chi phí sinh hoạt ở nước ngoài cao. Cô quyết định trở về nước, việc học bị gián đoạn.

"Bố mẹ tôi nhấn mạnh tình hình kinh tế ở quê nhà không tốt. Tôi cảm thấy mọi người đều bị áp lực", cô nói.

Grace Wang quyết định cắt giảm chi tiêu, không mua quần áo và tự nấu ăn ở nhà. Chi phí hàng tháng của cô giảm từ 10.000 NDT (33 triệu đồng), xuống còn khoảng 6.000-7.000 NDT (20-23 triệu đồng).

"Tôi phải làm việc bán thời gian để giảm bớt áp lực tài chính cho bố mẹ. Tôi phải chịu trách nhiệm về việc chi tiêu của mình", Grace Wang nói.

Louis Liu, 26 tuổi, từng là sinh viên ngành Nha khoa tại một trường đại học ở New York, Mỹ, cũng rơi vào hoàn cảnh tương tự với Grace Wang.

Học phí mỗi năm của anh khoảng 160.000 USD (3,9 tỷ đồng). Tuy nhiên, đầu năm 2021, Louis Liu chuẩn bị bước sang năm 4 phải bỏ học vì biến cố gia đình. Chuỗi trường mẫu giáo của gia đình anh từng mang lại lợi nhuận hàng triệu NDT/năm bị phá sản sau một trận lũ lụt nghiêm trọng và đại dịch xảy ra.

Sau biến cố này, anh cho biết: "Tôi không khuyến khích người trẻ xuất thân từ các gia đình thuộc tầng lớp lao động không có nhiều tiền tiết kiệm đi du học, đặc biệt là những ai muốn về nước làm việc. Sẽ tốt hơn nếu mọi người dùng số tiền đó để mua nhà ở Trung Quốc".

Ngay cả khi anh làm việc ở cửa hàng tiện lợi cả ngày, thu nhập vẫn không đủ để trang trải chi phí sinh hoạt, chưa kể đến học phí. Do đó, Louis Liu quyết định về nước, từ bỏ việc trở thành nha sĩ ở Mỹ vì không có bằng đại học.

Trải qua thời gian dài tìm việc, đầu năm 2023, anh quyết định làm tài xế công nghệ. Công việc này mang lại cho anh mức lương hàng tháng hơn 10.000 NDT (33 triệu đồng) với thời gian làm việc linh hoạt.

Việc các doanh nghiệp lớn hay tư nhân ở Trung Quốc phải thu hẹp mô hình kinh doanh, thậm chí tuyên bố phá sản khiến rủi ro khi cho con đi du học ngày càng gia tăng. 

Ông Trần Kiến Vỹ cho rằng tỷ lệ đầu vào và đầu ra của việc du học không đạt kết quả tối ưu. "Trong bối cảnh cạnh tranh việc làm gay gắt như hiện nay, chi phí học tập và sinh hoạt ở nước ngoài ngày càng tăng nhưng đầu ra không xứng đáng với mức độ đầu tư.

Cơ hội phát triển ở Trung Quốc cũng tăng lên, khiến việc du học trở nên không cần thiết đối với nhiều người. Tuy nhiên, tương lai của họ không hoàn toàn mờ mịt. 

Đối với những người gánh được chi phí ở nước ngoài, đi du học vẫn là con đường hợp lệ. Chất lượng giáo dục ở một số nước phát triển tương đối cao. Sinh viên ra nước ngoài có tầm nhìn rộng, do đó kết quả thu được sẽ tốt hơn", ông Trần Kiến Vỹ nói.

Theo SCMP

Cô gái 22 tuổi cố gắng tìm lời khuyên từ mọi người xung quanh và hàng loạt trang web nhưng vô vọng. Một ngày nọ, khi lướt qua ứng dụng xã hội Xiaohongshu, Zhao tình cờ thấy một quảng cáo về dịch vụ huấn luyện cuộc sống (life-coaching).

Tò mò, Zhao đã đăng ký một cuộc tư vấn. Khóa học đã giúp cô hình thành những thái độ sâu sắc hơn và thúc đẩy Zhao đưa ra quyết định. Sau một vài buổi học, cô quyết định nhận công việc được đề nghị.

 “Tôi nhận ra rằng mình không nên cố định vào cái gọi là ‘sự nghiệp lý tưởng’. Thay vào đó, tôi nên nhìn công việc đầu tiên của mình từ góc độ tích cực, tích lũy kinh nghiệm, khám phá điểm mạnh của bản thân và chuẩn bị cho công việc tiếp theo”.

Trung Quốc dự kiến đào tạo kỷ lục gần 11,6 triệu sinh viên tốt nghiệp đại học vào năm 2023. Trong môi trường cạnh tranh khốc liệt này, việc có kế hoạch nghề nghiệp rõ ràng có thể là một lợi thế rất lớn. Tuy nhiên, nhiều sinh viên Trung Quốc phàn nàn về việc các trường đại học trong nước thiếu định hướng chất lượng. 

Trên nền tảng Weibo, những bình luận có lượt bình chọn cao nhất đánh giá về các lớp lập kế hoạch nghề nghiệp ở trường học mô tả chúng là “không hữu ích” và “siêu nhàm chán”.

Điều này đã mở ra cơ hội cho ngành huấn luyện cuộc sống. Mạng Xiaohongshu có rất nhiều bài đăng của những người trẻ chia sẻ kinh nghiệm tư vấn huấn luyện cuộc sống cũng như hành trình trở thành huấn luyện viên cuộc sống của chính họ.

Không rõ chính xác có bao nhiêu khóa học huấn luyện cuộc sống ở Trung Quốc, nhưng ngành này đang phát triển nhanh chóng. Số lượng huấn luyện viên cuộc sống từ Trung Quốc đăng ký với Liên đoàn Huấn luyện Quốc tế (International Coaching Federation) đã tăng gấp 4 lần, tăng từ 346 lên 1.383 từ năm 2017-2022. Trên thực tế, số lượng huấn luyện viên hành nghề có thể còn lớn hơn nhiều vì quản lý lỏng lẻo.

Chloe Chan, huấn luyện viên cuộc sống, có trụ sở tại Hồng Kông, cho biết số lượng khách hàng trẻ Trung Quốc tìm đến cô để xin lời khuyên đã liên tục tăng. Sự gia tăng này không chỉ do thị trường việc làm khó khăn mà sinh viên tốt nghiệp ngày nay thường bị đè nặng bởi vô số ý tưởng nghề nghiệp mà họ nhìn thấy trên mạng xã hội.

 “Họ nhìn thấy nhiều khả năng hơn, họ có nhiều ý tưởng hơn. Vì vậy, họ cần ai đó hướng dẫn hoặc truyền cảm hứng”.

Cô nói rằng 8 trong số 10 người đang phải vật lộn với chứng trầm cảm và cần gặp một cố vấn tâm lý hơn là một huấn luyện viên cuộc sống.

 “Nếu bạn lo lắng, tâm trạng của bạn rất tiêu cực. Khi bạn trở lại bình thường, bạn ở mức 0. Tôi không thể giúp bạn đi từ âm về 0, nhưng tôi có thể đưa bạn từ 0 lên 1”, Chan thường nhắc nhở khách hàng.

Jiang Zhou, 26 tuổi, đến buổi tư vấn đầu tiên vào đầu năm nay, sau khi kế hoạch cuộc đời của anh tan vỡ. Jiang đã từng hy vọng sẽ định cư lâu dài ở Hà Lan sau khi tốt nghiệp thạc sĩ tài chính, nhưng không tìm được công việc phù hợp và cuối cùng phải quay trở lại Trung Quốc.

Trở về nhà, Jiang cảm thấy “lạc lõng” và không biết phải làm gì tiếp theo. Một người bạn đề nghị anh thử nói chuyện với một huấn luyện viên cuộc sống. 

Jiang đã nói chuyện với không phải 1 mà là 4 huấn luyện viên cuộc sống khác nhau, với mức giá lên tới 500 NDT (khoảng 1,6 triệu đồng)/giờ. “Đó là một trải nghiệm tinh thần tuyệt vời”. Hiện anh sống ở thành phố Đại Lý và làm việc với tư cách là một nhà trị liệu nghệ thuật.

Tâm sinh lý Gen-Z phức tạp và chịu nhiều áp lực hơn thế hệ trước

Tuy nhiên không phải ai cũng bị thuyết phục. Các huấn luyện viên cuộc sống nhấn mạnh rằng ngành công nghiệp này ở Trung Quốc vẫn còn “non nớt”: Quy định lỏng lẻo, huấn luyện viên thường thiếu kinh nghiệm và khách hàng thường không chắc chắn họ muốn đạt được gì từ buổi tư vấn. 

Đối với các huấn luyện viên cuộc sống, thế hệ sinh viên mới tốt nghiệp Trung Quốc thường là nhóm khách hàng khó phục vụ. Scarlett Huo, một huấn luyện viên cuộc sống được chứng nhận có trụ sở tại Bắc Kinh, nói rằng hầu hết khách hàng của cô đều ở độ tuổi từ 25-30 và muốn được giúp đỡ trong quá trình chuyển đổi nghề nghiệp.

Theo Huo, nhóm này có xu hướng cảm thấy bối rối hơn so với các thế hệ trước. Họ không chỉ đang cố gắng xoay xở với di chứng của một nền kinh tế hậu đại dịch mà cũng hoang mang trước hàng loạt lời khuyên nghề nghiệp thường khó hiểu hoặc mâu thuẫn.

“Một trong những vấn đề mà giới trẻ ngày nay phải đối mặt là họ có quá nhiều thông tin. Họ có những kế hoạch lớn lao nhưng lại có rất ít kỹ năng”, Huo nói.

Huo lấy ví dụ về một khách hàng 26 tuổi bị ám ảnh bởi ý tưởng trở nên độc lập về tài chính ở tuổi 35. Người này chịu ảnh hưởng của phong trào độc lập tài chính, nghỉ hưu sớm (FIRE) đã thu hút được sự chú ý lớn trên mạng xã hội Trung Quốc.

 Huo nói rằng nghỉ hưu sớm là một mục tiêu tích cực cần đặt ra, nhưng cam kết thực hiện mà không suy nghĩ kỹ thường dẫn đến sự thất vọng.

 “Khi bạn đặt mục tiêu quá quyết liệt và không đạt được kết quả nhanh chóng, bạn rất dễ nản lòng”. Cô cố gắng giúp khách hàng này tìm thấy lý tưởng sống của họ và hiểu sâu hơn về bản thân cũng như các lựa chọn nghề nghiệp.

Từ năm 2015-2019, số lượng huấn luyện viên chuyên nghiệp trên toàn thế giới đã tăng 33% trên toàn cầu, theo báo cáo năm 2020 của Liên đoàn Huấn luyện quốc tế (ICF). ICF ước tính ngành công nghiệp huấn luyện chuyên nghiệp toàn cầu trị giá 2,85 tỉ USD, với 71.000 huấn luyện viên chuyên nghiệp trên toàn thế giới. Nhu cầu đặc biệt tăng cao trong và hậu đại dịch Covid-19. 

Tử Huy