Hiểu và thương

Tôi từng có duyên được lắng nghe một buổi giảng pháp của Thiền sư Thích Nhất Hạnh khi ngài về Việt Nam lần đầu tiên (năm 2005), thầy nói về tình thương và sự gắn kết của cha mẹ - con cái. Theo Thiền sư, có rất nhiều người thương mà không hiểu con nên đã tạo ra áp lực cho con của mình. 

Không hiểu bởi vì không lắng nghe con. Đa số phụ huynh hay dùng “quyền” làm bố mẹ để đặt ra quá nhiều yêu cầu cho con phải làm. Từ nhỏ, khi con mới chào đời đã “yêu cầu” con phải ăn khỏe, lớn nhanh hơn con người khác. Khi con chập chững đến trường thì để con gánh ước mơ của chính mình - phải học giỏi nhất, đều các môn và số điểm phải luôn cao. 

Khi con lớn, lại mong con có người yêu, thành gia lập thất với bạn đời như thế này, thế kia, theo chuẩn của cha mẹ, thậm chí của đại gia đình. Rồi con trai hay cháu đích tôn thì phải nối dõi tông đường, ép con mình phải gánh vác đủ thứ trách nhiệm mà đôi khi không cần biết con có khả năng, có làm nổi không.

Tôi từng nghe tâm sự của một người bạn là con-trai-một của một gia đình: “Mình sinh ra đã mang giới tính thứ 3, thuộc cộng đồng LGBT nhưng không dám sống thật với bản thân. Mình sợ ba mẹ mình buồn, và nếu bố mẹ mình biết giới tính thật của mình sẽ nghĩ đây là mối… nhục của gia đình”.

Và bạn đã sống trong nỗi sợ và áp lực ấy suốt 35 năm qua. Khi lên TP.HCM học, có công việc, bạn ngại về quê không phải vì không thương quê, nhớ ba mẹ mà vì mỗi lần về lại nghe hối thúc chuyện vợ con, lại nghe càm ràm, so sánh với thằng Tý thằng Tèo gần nhà.

Ít cha mẹ nào hỏi con mình đi học có vui không mà chỉ biết đến điểm số và luôn luôn áp lực điểm số với con. Không phải tự nhiên mà những học trò tuổi mới lớn đã chọn sống quậy phá hoặc tự tử như một giải pháp bứt mình ra khỏi những ràng buộc thái quá từ cha mẹ. 

Con học giỏi ai không vui và chắc chắn, nếu con giỏi giang thì chính các con cũng vui vì điều đó. Nhưng đó không chỉ là mong muốn và áp lực mà nó là biểu hiện, bao gồm nhiều yếu tố quyết định: năng lực tự thân, sự rèn luyện, chuyên cần theo kiểu “cần cù bù thông minh”…

Song, sự giỏi giang nào cũng phải có điểm dừng, nghĩa là, ai cũng có một giới hạn để đạt được, để chịu đựng trong một khoảng thời gian nào đó. 

So sánh con mình với người khác là cách thiếu tôn trọng con và khiến con càng mặc cảm. Khuyến khích trẻ không phải bằng cách ấy mà cần một lời động viên gợi mở: con cứ cố gắng hết sức và vui vẻ với kết quả đạt được.

Nếu thương con, lắng nghe con thì hẳn cha mẹ sẽ nhận ra con mình có xu hướng tình cảm nào để có thể chia sẻ nhẹ nhàng: con thương ai cũng được, miễn là con hạnh phúc. 

Nếu thật thương, chắc chắn cha mẹ sẽ thấy những mỏi mệt nơi việc học, khó khăn trong cuộc sống của con để có thể tỉ tê: con có chuyện chi ở trường hả/ con có gì chia sẻ với ba mẹ không…

Sự lắng nghe sâu chính là ta có thể cảm nhận được cả những điều người kia không nói, thấy được cả những áp lực vô hình mà họ đang gánh để cùng họ ngồi xuống, tháo gỡ, giúp đỡ bằng cách thật nhẹ nhàng, như là ngồi im đó, có mặt cho họ như một bờ vai vững chãi.

Ba mẹ biết cách sống hạnh phúc, con mới hạnh phúc

Khi xem hạnh phúc là món quà thì ta sẽ luôn kiến tạo niềm vui tự thân để tặng cho người ta thương. Nếu lòng ta đầy ắp lo lắng, phiền não, mong muốn (mà không được)… thì làm sao ta có thể giúp người kia hạnh phúc?

Tình thương, nếu được xem như một sự trao đi ngọt ngào thì nó phải là chất liệu tạo nên niềm vui cho cả người trao lẫn người nhận.

Sự thật là, có nhiều phụ huynh trao đi tình thương trong mong cầu rất nhiều thứ ở con. Tạo ra vô vàn áp lực cho con thực ra cũng là tạo chừng ấy mệt mỏi cho mình.

Có người bảo, hãy làm bạn với con theo cách đặc biệt. Và, khi trở thành một người bạn thực thụ, ta sẽ không đòi hỏi con phải hồi đáp lại bất cứ thứ gì, kể cả cái ta nghĩ là tốt nhất cho con. Khi con không thể giỏi tự nhiên nhưng ta “bắt” con phải học toán, lý, hóa vì dễ thi vào những ngành nghề “hot” hiện nay - đó là thương mà không hiểu - cũng như khi người ta không thích ăn đồ ngọt mà ta ép họ ăn vì nó ngon (với ta) là một sai lầm.

Chỉ khi nào mình hiểu và chấp nhận con cái như là chính con, với tất cả những gì thuộc về con thì ta mới mang lại được niềm vui, hạnh phúc cho con. 

Thực ra, ngay khi có thể buông được những ý niệm mong cầu con mình phải thế này thế kia (tốt theo ý mình) thì ta cũng liền có hạnh phúc. Cũng ngay lúc ấy, ta tháo bỏ gánh nặng lâu nay mình đặt lên vai con trẻ. Tôi tin, khi đó, cả hai cùng mỉm cười, nhẹ nhàng đi qua tất cả những ánh mắt thiên hạ nhìn vào, bởi ta đã biết cách nhìn người thương, hiểu họ cần gì, nên như thế nào là tốt cho họ rồi.

(Lời dặn lòng của ông bố đơn thân có cậu con trai 4 tuổi)

Lưu Đình Long

Tôi và vợ lấy nhau được 2 năm. Chúng tôi ở riêng, tuy nhà không mấy khá giả nhưng với một cậu con trai kháu khỉnh hơn 1 tuổi, gia đình tôi luôn ngập tràn tiếng cười hạnh phúc.

Tôi là một nhân viên phần mềm, cao ráo điển trai. Vợ tôi là một nhân viên tín dụng tại Ngân Hàng, dịu dàng xinh đẹp, luôn quan tâm và yêu thương chồng con. 

Vì vậy tôi vô cùng hạnh phúc khi có được một người vợ xinh xắn lại vô cùng chiều chồng, chiều con. Cô ấy được mệnh danh là người vợ lý tưởng của bất kỳ người đàn ông nào. Mặc dù đã là “gái một con” nhưng trông vợ tôi vẫn xinh đẹp, quyến rũ lắm.

Tôi có một người bạn thân là T. Chúng tôi chơi với nhau từ khi còn nhỏ. Lớn lên, tôi và T. cùng lập nghiệp ở Hà Nội. Khi tôi lấy vợ sinh con thì T. vẫn độc thân. T. mặc dù có sự nghiệp tốt hơn tôi nhưng không bao giờ tỏ ra chê bai tôi. Chúng tôi vẫn là những người bạn bè tốt của nhau.

Vợ tôi biết chúng tôi chơi thân với nhau nên cũng thường xuyên ngỏ ý đề nghị mời T. về nhà ăn cơm cùng. Khỏi phải nói tôi đã vui mừng thế nào khi thấy vợ mình thật tâm lý và tốt bụng, còn thầm cảm ơn ông trời đã cho tôi lấy được người vợ biết điều như cô ấy. .

Lần đó, công ty cử tôi đi công tác 3 ngày, nhưng tôi lại làm xong công việc nên được về sớm 1 ngày. Tôi ít khi đi công tác nên chỉ xa vợ mấy hôm mà đã nhớ vô cùng, tôi muốn làm cô ấy bất ngờ nên quyết định không thông báo cho cô ấy việc tôi về nhà sớm.

Với tâm trạng háo hức, trên đường về tôi ra chợ mua đồ. Hôm nay muốn tự tay nấu một bữa cơm thật ngon dành cho vợ và con. Khi vợ đi làm về thấy tôi chuẩn bị những thứ này, chắc cô ấy sẽ cảm động và hạnh phúc lắm.

Ảnh minh họa.

Về đến nhà, nghĩ rằng vợ đã đi làm chưa về nên tôi định lên phòng ngủ một chút cho đỡ mệt rồi dậy nấu cơm. Thế nhưng, cảnh tượng hiện ra trước mắt tôi thật quá sức tưởng tượng. Vợ tôi và người bạn thân nhất của tôi đang say đắm bên nhau, hoang dại và cuồng nhiệt, như thể thế giới này chỉ có mình họ...

Cơn giận, cơn đau cùng ập đến với tôi một lúc, tôi đứng chết trân như thể mình vừa bị đâm cho 2 nhát chí mạng. Một người là vợ tôi, người tôi luôn trân trọng, yêu thương và tin tưởng. Một người là bạn thân chơi với nhau suốt bao năm, coi nhau như anh em ruột thịt...

Không kìm chế nổi cảm xúc, lao vào cho thằng bạn thân vài cú đấm vào mặt. Lúc này T. luống cuống lắp bắp hỏi: “Mày về lúc nào vậy?". Còn vợ tôi thì mặt cũng tái mét nhìn tôi. Nhìn họ thật trơ trẽn. Tôi nhếch mép cười chua chát: "Không ngờ hai người tặng tôi món quà bất ngờ đến thế".

Vợ tôi bắt đầu khóc, cả cô ta và T. đều quay ra xin lỗi tôi và bảo cái gì mà bồng bột không giữ được mình, rồi cái gì mà hãy tha thứ cho họ...

"Tha thứ cho hai người ư? Tại sao tôi lại phải tha thứ các người rắp tâm phản bội tôi?", tôi gằn giọng.

Nói xong tôi xuống nhà lấy xe máy rồi lao thẳng ra một quán cafe nhỏ ở ven đường với cảm giác ê chề và nhục nhã. Vậy đấy, bao nhiêu yêu thương tôi đã dành cho vợ, bỗng nhiên tan thành mây khói. Tình bạn bao nhiêu năm giữa hai thằng bạn chí cốt, bỗng trở thành kẻ thù không đội trời chung. "Tại sao chứ? Sao hai người đó lại phản bội tôi?".

Tôi cứ quẩn quanh với những suy nghĩ không đầu không cuối ấy. Tôi tìm đến rượu, đến thuốc lá để khỏa lấp những hoang mang trong lòng. Nhưng càng uống, tôi càng tỉnh. 

Nghĩ đến đứa con trai bé nhỏ của tôi, tôi lại càng lo sợ, tôi phải làm thế nào đây? Con tôi phải làm thế nào đây? Bỏ vợ chắc không khó. Nhưng làm thế nào để khỏa lấp những tổn thương mà con tôi sẽ phải gánh chịu chứ? Tôi hoang mang quá.

Trọng Nghĩa (Hà Nội)