Khoảng 22h ngày 15/10, bệnh nhân được chuyển từ Khoa Cấp cứu lên Khoa Bệnh nhiệt đới, Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM). Bác sĩ Nguyễn Ngọc Sang (bác sĩ trực) nhận định người bệnh mê sâu cấp độ 3, suy hô hấp, thở máy, huyết động không ổn định, mạch rất nhanh, nguy cơ tử vong rất cao.

Qua điện thoại, bác sĩ Sang và bác sĩ Hùng thống nhất nhận định đây là ca ngộ độc cấp do biến chuyển rất nhanh sau khi người bệnh tiếp xúc với một loại sữa. Việc điều trị sẽ khó khăn vì ông T. có bệnh nền xơ gan và cao huyết áp.

Trong đêm trực chỉ có 2 bác sĩ với hơn 20 ca nặng cần hồi sức, Khoa Bệnh nhiệt đới phải tập trung tất cả khả năng, tiến hành cho người bệnh thở máy lưu lượng cao, truyền dịch, ổn định huyết áp, lọc máu. Mục tiêu của lọc máu là lấy một phần độc chất ra khỏi cơ thể.

“Sau vài giờ, bệnh nhân có dấu hiệu đáp ứng và cải thiện, có thể nhận định con đường điều trị này đúng”, bác sĩ Sang nói.

Những ngày tiếp theo, bệnh nhân T. được lọc máu 3 lần. Sau khoảng 40 giờ nhập viện, bệnh nhân ngưng lọc máu và ngưng thở máy 10 giờ sau đó. Đến nay, kết quả xét nghiệm cho thấy đã loại bỏ tất cả chất độc ra khỏi cơ thể, bệnh nhân sinh hoạt bình thường, dấu hiệu sinh tồn ổn định, đủ tiêu chuẩn xuất viện.

Việc nhận định độc chất được các bác sĩ gấp rút tiến hành để có hướng can thiệp hiệu quả nhất. Cùng lúc này, bệnh viện nhận thông tin mẹ và em trai bệnh nhân cũng tử vong trước đó, nghi ngờ tiếp xúc với sữa bột mà bệnh nhân đã sử dụng. Ba người đều có sức khỏe bình thường trước sự cố. Điều này củng cố hơn suy đoán khả năng đây là một chùm ca ngộ độc cấp.

“Câu hỏi đặt ra là độc chất gì mà diễn biến xảy ra cực kỳ nhanh sau khi người bệnh tiếp xúc, không quá 30 phút”, bác sĩ Hùng nói. Dựa trên diễn tiến lâm sàng, cận lâm sàng, diễn tiến của tình trạng nhiễm độc, suy luận lúc này hướng về các nhóm có độc tính cực cao; không màu, không mùi, không vị để người uống không phát hiện ra bất thường. Độc chất phải tìm thấy trên thị trường hay do một vi sinh vật nào đó trong sữa tạo ra.

Từ đó, các bác sĩ liệt kê 5 độc chất theo thứ tự nghi ngờ nhất: Cyanua, nhóm thuốc trừ sâu organophosphate/carbamat, asen, strychnin (bột mã tiền), botulinum. Đây là những chất kịch độc gây ra tử vong rất nhanh, có nhiều dạng khác nhau nhưng có một dạng chung là chất màu trắng, không mùi, không vị.

Trong 5 chất này, chỉ có nhóm thuốc trừ sâu organophosphate/carbamat là có thuốc giải độc đặc hiệu, còn lại là điều trị triệu chứng, hồi sức mà chủ lực là lọc máu. Sau khi đã khu trú được các nhóm độc chất, bác sĩ có phương hướng điều trị tiếp theo.

Cũng theo bác sĩ Hùng, một xét nghiệm cho thấy cơ thể bệnh nhân có một loại men giảm, phù hợp với tình trạng người bị ngộ độc nhóm thuốc organophosphate. Tuy nhiên, chính xác độc chất là gì sẽ do cơ quan chức năng công bố khi có kết quả xét nghiệm mẫu sữa trước đó. 

Ngoài ra, kết quả tìm độc chất ở dịch dạ dày, phân, máu, nước tiểu… của bệnh nhân là âm tính. Theo các bác sĩ, điều này là bình thường vì xét nghiệm tìm độc chất rất khó khăn, kỹ thuật xét nghiệm đôi khi chỉ có thể tìm được khi độc chất ở nồng độ cao...

Liên quan đến chi phí điều trị, Thạc sĩ Lê Minh Hiển, Trường phòng Công tác xã hội, Bệnh viện Chợ Rẫy, cho biết số tiền viện phí (trên 100 triệu đồng) đã được các nhà hảo tâm hỗ trợ. Phần tiền hỗ trợ còn dư và toàn bộ số tiền gia đình người bệnh đã tạm ứng trước đó sẽ được hoàn lại cho người bệnh. 

Trước đó VietNamNetđã đưa tin, ngày 14/10, cụ bà P.T.P. (83 tuổi, Tiền Giang) phát hiện con ruột là ông P.V.Y. (45 tuổi) nằm chết. Người nhà tưởng ông Y. tử vong do bệnh lý nên tổ chức đám tang mà không trình báo chính quyền địa phương.

Đến 22h cùng ngày, con gái cụ P. pha 100ml sữa cho mẹ uống. Sau khi uống sữa, cụ P. có biểu hiện tức ngực, khó thở, nôn ói. Khoảng 5 phút sau, cụ tử vong tại nhà. Gia đình nghĩ cụ P. mất do bệnh lý nên không trình báo cơ quan công an.

Khoảng 4h ngày 15/10, ông P.M.T. (55 tuổi, con cụ P.) đến phụ đám tang. Tại đây, ông T. cũng pha sữa uống. Sau khi uống, ông T. nhức đầu, chóng mặt, nôn ói nên gia đình đưa đi cấp cứu tại một bệnh viện ở Vĩnh Long. Bác sĩ nghi ngờ ông T. bị ngộ độc sữa nên chuyển đến Bệnh viện Đa khoa tỉnh Vĩnh Long. Sau đó, bệnh nhân được chuyển lên Bệnh viện Chợ Rẫy (TP.HCM).

Nhận được tin báo, Công an huyện Cái Bè (Tiền Giang) đã phối hợp với các đơn vị nghiệp vụ liên quan đến khám nghiệm, thu giữ các đồ vật, tài liệu có liên quan để phục vụ công tác điều tra. Mẫu sữa cũng được gửi đi giám định. 

Trong trí nhớ của tôi, thời bao cấp các thầy cô quê tôi thật gần gũi, thật tình cảm và cũng thật lam lũ. Ngày ấy, cuộc sống của thầy cô thật sự rất nghèo. Lương chỉ ba cọc ba đồng, lại chẳng được cấp ruộng nương chi cả. Con cái, gia đình giáo viên ăn theo chế độ tem phiếu của bố mẹ, mỗi tháng chỉ được vỏn vẹn 13 kg gạo.

Thời ấy, chẳng có khái niệm dạy thêm nên thầy cô cũng chẳng có thêm đồng ra đồng vào nào từ cái nghề “cao quý nhất trong các nghề cao quý”.

Để cải thiện kinh tế gia đình còn chồng chất khó khăn, một số thầy cô đã tự tìm cho mình “nghề phụ” sau những phấn trắng, bảng đen. Trong các thầy cô của tôi, người đạp xe lên tận miền núi Tương Dương, Con Cuông mua nứa thồ về rồi cặm cụi chẻ ra để đan các vật dụng thường dùng như thúng, mủng, dần, sàng hoặc Đó, Lừ đơm tôm tép bán cho người dân trong xã và các vùng lân cận; người tranh thủ những hôm trống tiết lại lật đà lật đật xuống chợ Vẹo buôn bán nước mắm, dầu hỏa, ruốc hôi, hoa quả… Nói chung nghề gì lương thiện, các thầy cô trường tôi làm cả.

Tôi còn nhớ vài ba đứa nhà khá giả học lớp 4A bên cạnh lớp tôi thi thoảng lại len lén lấy tay che mũi mỗi khi cô Thành “nước mắm” đi qua ở hành lang lớp trong giờ ra chơi. Chẳng là ngoài nghề đi dạy, cô còn làm thêm nghề bán nước mắm nữa. Tuy người cô thấp nhỏ, gầy tong teo nhưng sau gác ba ga chiếc xe đạp cà tàng của cô luôn đeo hai can nhựa màu vàng khá to đựng nước mắm.

Còn nhớ sáng 20/11/1984, chúng tôi đang tung tăng đi bộ lên trường để dự lễ mít tinh kỷ niệm ngày nhà giáo Việt Nam thì gặp cô Thành “nước mắm” đang còng lưng dồn sức đạp xe leo dốc. Trời mưa phùn trơn trượt, sình lầy nên chiếc lốp xe quấn chằng chịt dây cao su cứ “ăn vạ”, chỉ nhích từng tí một. Thấy xe có chiều hướng tụt dốc, chao nghiêng rất nguy hiểm nên chúng tôi vội vàng chạy đến hợp sức đẩy giúp cô. Mùi nước mắm rỉ ra từ chiếc nắp can rơi vào áo rất khó chịu khiến đôi đứa quay mắt ra hướng khác nhưng tay thì vẫn để lên sau đuôi xe. Lên đến đỉnh dốc, cô vừa thở, vừa cảm ơn lũ học trò chúng tôi, nhưng ánh mắt có vẻ rất ngượng ngùng.

Cô bảo ngày nào cũng phải dậy từ tầm 3 giờ sáng lầm lũi đạp xe xuống tận huyện Diễn Châu cách nhà mấy chục cây số lấy nước mắm về bán lẻ để còn kịp về giờ lên lớp. Nhà đông con, chồng lại mất sớm vì bạo bệnh, một nách cô phải gồng gánh đến cạn kiệt sức lực.

Khoảng năm 1985, xã có chủ trương tạo điều kiện cho thầy cô “khai hoang” khu đất ở Đập Trơn để trồng lúa. Nghe tin ấy cả trường đều mừng rỡ. Đất ở đây màu đen sì và óng ánh như bùn than ngâm nước lâu ngày vậy, rất cằn cỗi. Cây lúa cấy xuống cứ bị héo úa, tong teo khó bề sống nổi nếu không được “ưu tiên” chăm sóc đầy đủ. Mỗi lần đến mùa làm đất để cấy lúa, các thầy cô vì không có trâu bò để cày nên phải lấy cuốc, vét để làm tơi đất, trông hết sức vất vả.

Khó khăn là thế, nhưng cô Thành và các thầy cô đều rất tâm huyết với nghề mình đã lựa chọn và hết mực thương yêu học trò.

Mái trường thân yêu nay vẫn ở chỗ cũ, đã được xây dựng khang trang hơn, hiện đại hơn. Nhưng lòng tôi cứ nhưng nhức nhớ về những khó khăn và tình cảm của các thầy cô thời bao cấp. Thương lắm và cũng biết ơn thật nhiều. Ước thêm một lần được nghe mùi nước mắm khi cô Thành lướt qua nơi hành lang của lớp./.

Nguyễn Tâm Quang (Ban Chỉ huy Quân sự huyện Quế Phong, Nghệ An)

Ký ức ngày đầu đi dạy cách đây 50 năm của thầy giáo Sài Gòn

Buổi đầu tiên đi dạy tôi cũng rung động như cậu bé trong ngày đầu tiên đi học của nhà văn Thanh Tịnh…